Det Vestnorske Teateret

Jon Fosse:

Stengd gitar

Dramatisering og regi: Fredrik Longva
Scenografi og kostyme: Olav Myrtvedt
Musikalsk konsept og musikar: Even Kjelby
Lysdesign: Silje Grimstad

Dersom ein vil dramatisere Jon Fosses andre roman, Stengd gitar frå 1985, er det eit godt grep å kombinere monologen med gitarmusikk. For gitaren speler ei gjennomgåande rolle i romanen, rett nok meir som symbol enn som konkret gjenstand. Difor kjennest det også heilt rett at Even Kjelby og gitaren hans har ei tilbaketrekt rolle, der musikken sjeldan får dominere, men heller ligg under som ein forsiktig, mollprega stemningsskapar. Men underleg nok får han ikkje særleg høve til å etablere den pulsen som romanen er så rik på.

Mentalt innelåst

Stengd gitar er kanskje den vondaste teksten Jon Fosse har skrive. Om den tjue år gamle aleinemora Liv, som ved eit uhell låser seg ute frå leilegheita si, der den eitt år gamle sonen ligg att aleine. Ingen katastrofe, kanskje, men når mora synest vere mentalt innelåst i seg sjølv, utan evne til å tenkje klart og handle fornuftig, blir det likevel oppskrifta på nettopp katastrofe.

I staden for å oppsøkje vaktmeisteren, som ho vil, gir ho seg til å virre ikring på leiting etter han på stader der han umogleg kan vere. Ho møter bror sin, som kan hjelpe, men vil ikkje fortelje han kva som står på. Og ho møter den halvkriminelle, delvis narkomane barnefaren, men ber heller ikkje han om hjelp. I staden surrar ho rundt, til ho endar utafor den låste døra igjen utan å ha oppnådd noko som helst.

Romanen er ein monolog, og Reidun Melvær Berge er sett til å bere framsyninga på sine unge skuldrer. Bortimot halvannan time aleine på scenen er ein kraftprestasjon i seg sjølv. Og ho står distansen ut. Samstundes ser vi at det som er eit kjennemerke ved Fosses litteratur – dei mange repetisjonane – ikkje fungerer like godt på scene som i bok.

Uutnytta scenografi

Motsett ville eg gjerne hatt meir av den hektiske rytmen som er så sterkt til stades i romanen. Det kunne vore gjort om regien hadde lagt større vekt på dynamikk i spelet, som litt for ofte verkar noko stilleståande. Det manglar ikkje på rom å røre seg i.

Den røynde scenografen Olav Myrtvedt har teke i bruk heile salen i lengderetninga, med den låste døra i eine enden og så ein lang catwalk som fører fram til ei høg trapp. Ein verknadsfull scenografi som berre tidvis blir utnytta så effektivt som han kunne vore.

Rett nok skal det sentrale i dette stykket vere alt som går føre seg i hovudet på Liv, fortvilinga, dei få og urealistiske glimta av optimisme, hallusinasjonane – alt fanga i mimikk, tale og kroppsspråk. Langt på veg gir Reidun Melvær Berge overtydande uttrykk for mykje av det som bur i den fortvila mora, men eg vil tru at både Berge og framsyninga hadde tent på at Longva hadde kutta litt meir i teksten.

Jan H. Landro

Jan H. Landro er forfattar, journalist og fast teatermeldar i Dag og Tid.