Trøndelag Teater

Olav Duun:

Medmenneske

Dramatisering og regi:
Runar Hodne
Scenografi: Serge von Arx

Olav Duuns romanklassikar Medmenneske har vorte mest like legendarisk som teaterstykke, heilt sidan forfattaren sjølv gjorde den første dramatiseringa saman med Knut Hergel i 1937. Sidan romanen så tydeleg skildra samspelet mellom natur og miljø mot indre drifter og kjensler, vart mange overraska over at dette kunne overleve i eit avgrensa scenerom. Og sånn sett kan nok aldri ein sceneversjon av Medmenneske formidle verket i full velde. Men rollefigurane og den lagnadstunge handlinga hadde og har eit tidlaust grep på både lesarar og publikum.

Merkeleg historie

På den karrige garden Stavsund er ungkona Ragnhild den gode ljosfeen i ein sump av menneske som er bitre, deprimerte og maktsjuke. Paradoksalt nok vert ho mordar da den sleske og forherda verfar hennar, Didrik, kjem henne for nær, og ho skjøner at han kan øydeleggje livet til alle rundt seg. Det er ei merkeleg og fascinerande historie.

Trøndelag Teater har denne gongen valt å rive stoffet ut av tid og miljø og spele det i eit stilisert scenebilete med lett rufsete, notidige kostyme og rekvisittar. Sidan originalmaterialet er sterkt stadbunde, er ikkje dette gjort utan vidare. Men dramatiseringa har lagt ei forteljarramme rundt replikkane, slik at skodespelarane ikkje alltid er i dialog, men jamleg siterer romanen direkte. Dette gjev framsyninga eit metanivå som gjer miljø- og tidløysa akseptabel. Den mørke bakgrunnen og det vedvarande regnet over scena er òg medskapande til ei isolert og lummer stemning.

Distraherande effekt

Diverre klarer ikkje skodespelarane alltid å skilje mellom forteljar- og skodespelarfunksjonen, og det øydelegg ein del av intensiteten. Det same gjer instruktøren – og scenografen – med til dels humoristiske val av symbolske rekvisittar, som sprutflasker, vassbøtter og liknande. Det er meir distraherande enn effektfullt. Når dei får spele rett fram på ærlege kjensler, er vi fullt på bølgjelengde med Ragne Grande som Ragnhild, Trond-Ove Skrødal som Didrik og Jon Lockert Rohde som Håkon. Wenche Strømdahls Kvit-Ugla er fint og infamt oppfatta, men rolla hennar er kan hende den som lir mest under den litt for fikse regien. Den sengeliggjande Kvit-Ugla må her stå oppreist med ein madrass festa til ryggen. Dei som aller best balanserer Olav Duuns desperasjon og barske humor, er Silje Lundblad som Lea og i særleg grad Hildegunn Eggen som Tale, kona til Didrik. Her small dei skarpe formuleringane til forfattaren rett i veggen.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.