Rogaland Teater

Ingmar Bergman:

Scener fra et ekteskap

Omsett og omarbeidd av Arne Lygre
Regi: Kjersti Horn
Scenografi og kostyme:
Sven Haraldsson

Det kan gå i mange retningar, på godt og vondt, når ein vil lage teater av noko som opphavleg var film eller TV. Ingmar Bergmans seks episodar lange TV-serie Scener ur ett äktenskap slo hardt ned i skandinaviske TV-skjermar i 70-åra, og den i ettertid nedredigerte kinoversjonen vart ein internasjonal triumf. I sceneversjonen som no går på Rogaland Teater, er alle bipersonane strokne frå rollelista. Vi kjem tett på dei to gifte, Marianne og Johan, i ein serie avgjerande samtalar mellom dei. Noko av løyndomen ved genialiteten til Bergman var nok at han var like sterk i biletbruk som i dialog. Det kan ein òg godt merke i denne teaterhendinga. Det er ei framsyning som har sin eigen karakter, men samstundes er fullt ut Bergman.

Tett på

I den direkte og pågåande regiløysinga til Kjersti Horn er mest heile stykket følgt opp av to kameraførarar, så vi ser nærbilete av personane på storskjerm på bakveggen, samstundes som vi ser dei på normal avstand, i ulike vinklar, på scenen. Det er eit moderne teatertriks som ofte kan verke distanserande, men her verkar det tvert om intimiserande. Ein kjem så tett på menneska og konfliktane deira at ein mest får ei flau kikkarkjensle. Og likevel, trass i at dette på mange vis er ei banal og velkjend kjærleiks- og ekteskapshistorie, vert vi så oppslukte at vi knapt kjenner det går to og ein halv time utan pause.

Det aller meste kviler sjølvsagt på skodespelarane. Sjølv om ein aldri så godt hugsar Liv Ullmann og Erland Josephson i dei kan hende sterkaste rollene dei nokon gong gjorde, er det ingen fare for at Nina Ellen Ødegaard og Anders Dale skal bleikne i samanlikning. I eit skodespel vil alltid personane vere meir veltalande enn dei er i røynda. Det er og blir den største utfordringa ved all klassisk forma dramatikk.

Ekte

Difor er det ekstra fascinerande kor kvardagslege og «verkelege» Ødegaard og Dale klarar å vere, sjølv i dei mest oppheta kjenslesekvensane. Her er det store djup av svik, vonbrot og vonløyse som ein må sjå ned i, og den paradoksale sluttscenen, der Johan og Marianne møtest att som hemmelege elskarar etter at dei er skilde, vert den mest hjarteknusande scenen av alle.

Dette var historia om to som elska kvarandre, men ikkje kunne leve saman. Det er fælt, men vakkert.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.