Fritt etter Ibsen
Ny klassikartolking fascinerer, men er annleis enn venta.
Kirsti Torhaug i rolla som Ellida Wangel.
Foto: Louise Herrche Serup
Nordland Teater / Convoi Exceptionnel
Henrik Ibsen (med bidrag frå Inger Christensen, Michel Houellebecq og Virginia Woolf):
Fruen fra havet
Regi: Jan P. Skulling
Scenografi: Maja Ziska
Dei teaterlærde vil nok alltid stridast om kor naudsynt eller interessant det er å lage nye «vridne» versjonar av Ibsens samla verk. Resultata av dette er òg så ymse. Versjonen av Fruen fra havet, som Nordland Teater no har sett opp saman med gruppa Convoi Exceptionnel, har teke frekt og freidig fatt på originalmaterialet. Det er ikkje eit like glasklårt skodespel som det Ibsen skreiv, men det klarer i høg grad å spisse konfliktstoffet i stykket på ein ny måte. Og det er ein kunstnarleg heilskap over framsyninga som fengslar og imponerer.
Det ibsenske persongalleriet er denne gongen skrumpa inn frå åtte til fem. Doktor Wangel, som denne gongen er ei kvinne (Anne E. Kokkin), har berre éi dotter, Hilde (Anne Wiig), som er vorten ein slags kombinasjon av seg sjølv og den opphavlege systera Bolette. I tillegg til Bolette er også overlærar Arnholm og kunstnarbohemen Ballested strokne, og målaren Lyngstrand (Sven Henriksen) har fått ein annan posisjon i historia enn han plar ha. Den framande, som skal bringe vendepunktet i stykket, er denne gongen blitt til Døden (Laila Brean Mathiesen). Originalteksten er såleis barbert inn til beinet og i tillegg supplert med tekstbitar frå andre forfattarar. Annonseringa seier òg «fritt etter Henrik Ibsen».
Tolkinga av hovudpersonen Ellida Wangels livskrise går her mot at ho er, og alltid har vore, suicidal. Prosjektet til doktor Wangel blir dermed å redde ho frå døden, ikkje (som i originalen) å hindre at ho vert mist til ein annan mann. Dette «nye» Ibsen-dramaet vert spelt ut i eit stort sett spartansk scenerom og i enkle kostyme. Det einaste verkeleg spektakulære er ein gedigen kjempekrabbe som stundvis inntek scenegolvet. Vi aner med dette Ellidas lengt mot havet, eller det ukjende, og det som er i det. Replikkane vert framførte ettertenksamt, dvelande, men det verkar heile tida rimeleg. Det er vonde og vanskelege ting det skal samrødast om, og då går ikkje praten i allegro. Ensemblet, og særleg Kirsti Torhaug i tittelrolla, leverer med stort truverd.
Dei mest fanatiske ibsenpuristane vil nok sakne ein del i denne framsyninga. Men med eit nokolunde ope sinn er det ikkje vanskeleg å late seg fascinere av ei frue frå havet, fritt etter Ibsen. Og når alt kjem til alt, har vi alle nokre val å gjere i livet, som vi både vegrar oss for og vert dregne mot. Det er bra å verte mint på det.
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Nordland Teater / Convoi Exceptionnel
Henrik Ibsen (med bidrag frå Inger Christensen, Michel Houellebecq og Virginia Woolf):
Fruen fra havet
Regi: Jan P. Skulling
Scenografi: Maja Ziska
Dei teaterlærde vil nok alltid stridast om kor naudsynt eller interessant det er å lage nye «vridne» versjonar av Ibsens samla verk. Resultata av dette er òg så ymse. Versjonen av Fruen fra havet, som Nordland Teater no har sett opp saman med gruppa Convoi Exceptionnel, har teke frekt og freidig fatt på originalmaterialet. Det er ikkje eit like glasklårt skodespel som det Ibsen skreiv, men det klarer i høg grad å spisse konfliktstoffet i stykket på ein ny måte. Og det er ein kunstnarleg heilskap over framsyninga som fengslar og imponerer.
Det ibsenske persongalleriet er denne gongen skrumpa inn frå åtte til fem. Doktor Wangel, som denne gongen er ei kvinne (Anne E. Kokkin), har berre éi dotter, Hilde (Anne Wiig), som er vorten ein slags kombinasjon av seg sjølv og den opphavlege systera Bolette. I tillegg til Bolette er også overlærar Arnholm og kunstnarbohemen Ballested strokne, og målaren Lyngstrand (Sven Henriksen) har fått ein annan posisjon i historia enn han plar ha. Den framande, som skal bringe vendepunktet i stykket, er denne gongen blitt til Døden (Laila Brean Mathiesen). Originalteksten er såleis barbert inn til beinet og i tillegg supplert med tekstbitar frå andre forfattarar. Annonseringa seier òg «fritt etter Henrik Ibsen».
Tolkinga av hovudpersonen Ellida Wangels livskrise går her mot at ho er, og alltid har vore, suicidal. Prosjektet til doktor Wangel blir dermed å redde ho frå døden, ikkje (som i originalen) å hindre at ho vert mist til ein annan mann. Dette «nye» Ibsen-dramaet vert spelt ut i eit stort sett spartansk scenerom og i enkle kostyme. Det einaste verkeleg spektakulære er ein gedigen kjempekrabbe som stundvis inntek scenegolvet. Vi aner med dette Ellidas lengt mot havet, eller det ukjende, og det som er i det. Replikkane vert framførte ettertenksamt, dvelande, men det verkar heile tida rimeleg. Det er vonde og vanskelege ting det skal samrødast om, og då går ikkje praten i allegro. Ensemblet, og særleg Kirsti Torhaug i tittelrolla, leverer med stort truverd.
Dei mest fanatiske ibsenpuristane vil nok sakne ein del i denne framsyninga. Men med eit nokolunde ope sinn er det ikkje vanskeleg å late seg fascinere av ei frue frå havet, fritt etter Ibsen. Og når alt kjem til alt, har vi alle nokre val å gjere i livet, som vi både vegrar oss for og vert dregne mot. Det er bra å verte mint på det.
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Una og Diddi er to storforelska studentar som må halde forholdet skjult, fordi Diddi alt har ein kjærast.
Foto: Arthaus
Gjennombrotet
Elín Hall herjar i dette vakre, velskrivne dramaet av Rúnar Rúnarsson.
Greil Marcus er musikkskribent og kulturanalytikar.
Foto: Thierry Arditti / Courtesy of Yale University Press
Kvifor Marcus skriv
Den nye boka til Greil Marcus er ein kamuflert sjølvbiografi.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Erling Kittelsen er blant dei mest mangsidige av norske poetar, skriv Jan Erik Vold.
Rondanecupen på Otta er ei bridgetevling stinn av tradisjon.
Foto: Otta bridgeklubb
«Det finst bridgespelarar i kvar ein avkrok.»
Jill Stein på eit valkampmøte i Dearborn i Michigan 6. oktober. I vippestaten Michigan fryktar demokratane at Stein skal ta mange røyster frå Harris.
Foto: Rebecca Cook / Reuters / NTB
Stein kan velte lasset
Jill Stein, kandidaten til Dei grøne, er valjokeren demokratane gjerne skulle vore forutan.