Etter ein idé av Henrik Ibsen
Ekspressiv Ibsen-variasjon kjem som blanding av stumfilm og musikkvideo.
Per Christian Ellefsen i rolla som Vilhelm Foldal. I bakgrunnen Kai Remlov, som spelar John Gabriel Borkman.
Foto: Erika Hebbert
Nationaltheatret
Henrik Ibsen:
John Gabriel Borkman
Bearbeidd av Lucia Bihler og Hege Randi Tørressen
Regi: Lucia Bihler
Scenograf: Pia Maria Mackert
Musikk og lyd: Jacob Suske
Videodesign: Torbjørn Ljunggren
John Gabriel Borkman er eit av dei både mest vemodige og mest melodramatiske Ibsen-stykka. Det handlar om aldrande menneske som er skuffa over livet sitt, og som prøver desperat å suge næring frå generasjonen under. Dei vil ha trøyst og triumf i støtte frå ungdomen. Slikt er alltid patetisk, og John Gabriel Borkman er såleis eit stykke ein kan både le og gråte av, samstundes.
Nationaltheatret har herja mykje med dette stykket i seinare år. Dei siste oppsetjingane har ikkje spela særleg på det kjenslemessige, iallfall ikkje det sentimentale. Det gjer heller ikkje den versjonen som no har hatt premiere. Han er spektakulær, langt på veg elegant og spanande å sjå på. Likevel er det ikkje heilt lett å skjøne kva framsyninga ynskjer å seie.
Pantomimisk
Når vi kjem inn i salen, er det første vi ser, to storskjermar der vi får lese eit resymé av handlinga i stykket. Så langt skjøner vi, her lyt vi vite på førehand kva stykket handlar om. Det plar elles ikkje vere naudsynt når det gjeld Ibsen. Scenebiletet syner i utgangspunktet ein mørklagd villa med tårn og eit daudt tre framfor.
Skodespelarane agerer i og utanfor huset, og vi får sjå det dei gjer, på storskjermane når dei er innandørs. Snart ser det ut til at heile framsyninga skal spelast pantomimisk, utan ord, med all tekst som stumfilmplakatar på skjermane. Det vert nærast som ein slags moderne ballett bygd på eit Ibsen-stykke, men visuelt og liknande ein gotisk skrekkfilm.
Dei to rivaliserande tvillingsøstrene Gunhild og Ella, spela av Trine Wiggen og Petronella Barker, ser ut som hekser i ein Disney-film, og sonen/nevøen Erhart (Olav Waastad) som ein kombinasjon av Prince og Meat Loaf. Det fysiske uttrykket er så absolutt imponerande og fengslande frå alle dei opptredande, men mange innspel ser ut til å vere meint komiske, og dei vert merkeleg masete, ikkje morosame.
Skifte i uttrykk
Først i siste fase av handlinga går brått det heile over i tilnærma «vanleg» teater med tilnærma realistisk dialog, sjølv om nokre av replikkane går i loop, som hakk i plata. Det er også først her tittelpersonen, John Gabriel Borkman (Kai Remlov), får kome forståeleg til orde. Likevel er det ikkje så mykje som kjem fram av tapt kjærleik og tapte draumar, slik sett kan ein undre seg over kvifor ein har valt dette skiftet i uttrykk. Mykje kan tyde på at det heile hadde verka reinare og djupare om ein hadde ført pantomime- og stumfilmkonseptet heilt til endes.
Skodespelarane skal ha den honnøren dei fortener. Men ikkje til forkleining for nokon, Per Christian Ellefsen som Vilhelm Foldal syner atter ein gong korleis ein god skodespelar kan gjere mykje ut av lite.
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Nationaltheatret
Henrik Ibsen:
John Gabriel Borkman
Bearbeidd av Lucia Bihler og Hege Randi Tørressen
Regi: Lucia Bihler
Scenograf: Pia Maria Mackert
Musikk og lyd: Jacob Suske
Videodesign: Torbjørn Ljunggren
John Gabriel Borkman er eit av dei både mest vemodige og mest melodramatiske Ibsen-stykka. Det handlar om aldrande menneske som er skuffa over livet sitt, og som prøver desperat å suge næring frå generasjonen under. Dei vil ha trøyst og triumf i støtte frå ungdomen. Slikt er alltid patetisk, og John Gabriel Borkman er såleis eit stykke ein kan både le og gråte av, samstundes.
Nationaltheatret har herja mykje med dette stykket i seinare år. Dei siste oppsetjingane har ikkje spela særleg på det kjenslemessige, iallfall ikkje det sentimentale. Det gjer heller ikkje den versjonen som no har hatt premiere. Han er spektakulær, langt på veg elegant og spanande å sjå på. Likevel er det ikkje heilt lett å skjøne kva framsyninga ynskjer å seie.
Pantomimisk
Når vi kjem inn i salen, er det første vi ser, to storskjermar der vi får lese eit resymé av handlinga i stykket. Så langt skjøner vi, her lyt vi vite på førehand kva stykket handlar om. Det plar elles ikkje vere naudsynt når det gjeld Ibsen. Scenebiletet syner i utgangspunktet ein mørklagd villa med tårn og eit daudt tre framfor.
Skodespelarane agerer i og utanfor huset, og vi får sjå det dei gjer, på storskjermane når dei er innandørs. Snart ser det ut til at heile framsyninga skal spelast pantomimisk, utan ord, med all tekst som stumfilmplakatar på skjermane. Det vert nærast som ein slags moderne ballett bygd på eit Ibsen-stykke, men visuelt og liknande ein gotisk skrekkfilm.
Dei to rivaliserande tvillingsøstrene Gunhild og Ella, spela av Trine Wiggen og Petronella Barker, ser ut som hekser i ein Disney-film, og sonen/nevøen Erhart (Olav Waastad) som ein kombinasjon av Prince og Meat Loaf. Det fysiske uttrykket er så absolutt imponerande og fengslande frå alle dei opptredande, men mange innspel ser ut til å vere meint komiske, og dei vert merkeleg masete, ikkje morosame.
Skifte i uttrykk
Først i siste fase av handlinga går brått det heile over i tilnærma «vanleg» teater med tilnærma realistisk dialog, sjølv om nokre av replikkane går i loop, som hakk i plata. Det er også først her tittelpersonen, John Gabriel Borkman (Kai Remlov), får kome forståeleg til orde. Likevel er det ikkje så mykje som kjem fram av tapt kjærleik og tapte draumar, slik sett kan ein undre seg over kvifor ein har valt dette skiftet i uttrykk. Mykje kan tyde på at det heile hadde verka reinare og djupare om ein hadde ført pantomime- og stumfilmkonseptet heilt til endes.
Skodespelarane skal ha den honnøren dei fortener. Men ikkje til forkleining for nokon, Per Christian Ellefsen som Vilhelm Foldal syner atter ein gong korleis ein god skodespelar kan gjere mykje ut av lite.
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.
Foto: Sigbjørn Berven
Solide røter
Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.
Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.
Foto: Cappelen Damm
Den tunge kampen mot bileufori
Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.
Foto: Jim Watson / AFP / NTB
Trump ord for ord
Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.
Una og Diddi er to storforelska studentar som må halde forholdet skjult, fordi Diddi alt har ein kjærast.
Foto: Arthaus
Gjennombrotet
Elín Hall herjar i dette vakre, velskrivne dramaet av Rúnar Rúnarsson.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.