Lytt til artikkelen:

Riksteatret

Knut Hamsun:

Sult

Dramatisering og regi: Anders T. Andersen
Scenografi: Dagny Drage Kleiva
Videodesignar: Kenneth Karlstad
Komponist: Tuva Syvertsen

Det er rart korleis Sult, ein roman med såpass lite ytre handling, gjentekne gonger har freista teater- og filmfolk til visuell vidareformidling. For så vidt gjeld det for andre Hamsun-romanar òg. Han er faktisk den mest filmatiserte forfattarane vår, medan det han sjølv skreiv for scenen, synest langt sjeldnare enn dei dramatiserte romanane.

Men Sult står no der som ein bauta av ein roman, ikkje berre i Hamsun-katalogen, men i norsk litteratur i det heile. Det intenst introverte i historia revolusjonerte på eit vis romansjangeren den gongen i 1890, og enno i dag kan det vere vondt å finne ei bok som syg seg hardare fast i den lesande, med den indre smerta som finst der, og det paradoksalt syrgjelege – og lukkelege – ropet på livet. Det er forståeleg at nokon vil vi skal sjå det, og ikkje berre lese det.

Einsamkjensle

Regissøren og skodespelaren Anders T. Andersen har fleire gonger før gått laus på romanklassikarar med freidig pågangsmot og fengslande resultat. Den sordinerte Vesaas-filmatiseringa Fuglane var det siste vi såg av han før dette. Det kan synast som om einsamkjensla, det å falle utanfor fellesskapet, er eit vesentleg ærend for han å fortelje om.

Eg-personen i Sult er eit åndsmenneske som lever på eit eksistensminimum, og romanen er frå start til slutt ei skildring av livskampen hans, kampen for å finne meiningsfylt arbeid, tene pengar til mat og klede, oppfylle draumar om kjærleik og karriere, i det heile finne ein plass å vere i livet. Kjensler og tankar rasar gjennom han, og han rører seg frå vilt temperament til utmatta botnnivå.

I denne sceneversjonen er «Eg», sangvinsk spela av Preben Hodneland, omgjeven av tre skodespelarar som både er bipersonar i handlinga og alter ego for han sjølv, ettersom dei formidlar mange av tankane som er hans eigne. Dette fungerer utmerkt, framført med stram scenekultur, av Sverre Bentzen og Jørgen Wiig Salvesen. Den siste, Julia Backe-Wiig, spelar kjærleiksmålet Ylajali og har berre denne eine konkrete rolla. Det verkar difor ikkje like effektivt med henne som kommentator og alter ego, av di vi snart ser altfor godt kven ho skal vere. Men i sjølve Ylajali-rolla er ho nydeleg, og dei valne kjærleiksscenene mellom henne og han er dei aller sterkaste i framsyninga.

Ekstra dimensjon

Visuelt er det først og fremst dei poetiske videoprojeksjonane som gir stykket meiningsfylt bakgrunn, og Tuva Syvertsens suggererande musikk og musikkframføring gjev òg opplevinga den ekstra dimensjonen av desperasjon og lengt som stadfester heilskapsinntrykket.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.