Rogaland Teater, Intimscenen

Regissør: Victoria Meirik

Eg er vinden

Av Jon Fosse
Scenografi og kostyme: Anette Werenskiold
Lys: Agnethe Tellefsen
Komponist: Ingvild Langgård
Lengd: 1 time

Vår fjerde nobelprisvinnar i litteratur skreiv Eg er vinden for snart tjue år sidan i samarbeid med Festspillene i Bergen. Stykket hadde urpremiere på Nationaltheatret i 2007 og har vorte framført på fleire norske teaterscenar. Diverre blir tematikken aldri uaktuell: Det handlar om Den eine som ikkje orkar å leve lenger, og Den andre som prøver å snakke han eller henne frå å hoppe i døden.

No var eg litt upresis i resymeet av handlinga – teksten til Jon Fosse er som vanleg fleirtydig. Vi kan ikkje vere heilt sikre på om Den eine alt i starten av stykket har teke livet sitt. I så fall er resten av skodespelet ein retrospektiv samtale om korleis Den andre freista å hindre tragedien.

Kvar vår tolking

Det fine med det fleirtydige i språket til Jon Fosse er at vi som publikummarar kan ha kvar vår tolking. Regissør Victoria Meirik og dei to skodespelarane, Kim Fairchild og Ingrid Unnur Giæver, lar det vere så mykje stille mellom replikkane at ein rekk å tenkje og føle.

Eg hugsar dei eg har kjent som hamna i det eksistensielle mørket som Den eine fortel om. Eg minnest dei som kjempa til liks med Den andre for å berge eit fortvila medmenneske vekk frå stupet, bort frå det lokkande djupet. Men dei tapte. Det gjer vondt.

På Intimscenen til Rogaland Teater får vi vere i dialog med to personar som slåst kvar sin kamp: Den eine orkar ikkje å vere der ho er, men heller ikkje nokon annan stad. Den andre prøver å få henne til å sjå at livet er til for å levast. Enno er dei to menneske i same båt, ute på ei eksistensiell ferd der dei kan leggje til ved eit svaberg og ta ein ankerdram saman, ete niste og drikke litt vin. Så lenge dei snakkar saman, er det håp, tenkjer eg.

Halde fast i livet

Det uforståelege og tragiske er at samtalen ikkje maktar å halde Den eine fast i livet. Den andre blir teken med ut til havs der bølgjene går så høge at ho bønnfell Den eine om å snu. Då forstår vi at det vil gå gale. Så går det gale.

Eg er vinden er eit framifrå døme på korleis dei enkle orda til Fosse skapar det dei nemner. På teaterscenen får orda styrke frå det vi ser og høyrer. Scenograf Anette Werenskiold har laga eit rom som illuderer båten dei to er om bord i. Under skimtar vi ekte vatn, no og då glid grå skodde over den mørke vassyta. Ein bjelke blir til bergveggen på ein holme der Den andre får i oppgåve å leggje til. Det er berre så vidt ho ikkje fell i vatnet.

Den sparsame scenografien og dei enkle rørslene som Giæver utfører der ho klamrar seg til bjelken, skapar illusjonen av fortøying. Skodespelarane Fairchild og Giæver framfører replikkane i ein stillfaren spelestil, til diskret tonefølgje av Ingvild Langgård. Det heile strekar under korleis Fosse har skore orda ned til det essensielle i dette lagnadstunge dramaet. Desto sterkare blir Den andre si fortviling når røysta til Giæver går over i desperasjon mot slutten: Den eine har hoppa, og ho lèt seg ikkje redda.

Det er teater på sitt beste.

Kristin Aalen

Kristin Aalen er teaterkritikar og forfattar.