Rikfolk som kyrkjeutsmykking
Epitafium i Ørsta kyrkje, datert 28. juli 1703.
Foto: Martin Furseth.
Dersom Kjell Inge Røkke hadde hengt opp bilde av familien sin i kyrkja, ville det blitt spetakkel. Tidlegare ville det vore heilt naturleg. Fram til slutten av 1600-talet var det vanleg takst at store måleri dekorerte med store, utskorne trerammer pryda kyrkjerommet. Slike minnetavler skulle eigentleg setjast opp til minne om familien. Dette var ein effektiv måte å hevde posisjonen sin på. Dette vart særleg viktig dei gongene måleriet vart gitt kyrkja medan dei portretterte framleis var i live. Det var ikkje så sjeldan.
Ei slik minnetavle er framleis å sjå i Ørsta kyrkje. Her er den mektige jordeigaren og lensmannen Knud Nilsson Wig (d. 1703), kona Ragnelde Abelset (d. 1733) og borna deira. Måleriet vart sett opp då Wig døydde, og enka Ragnelde vart den første kvinnelege lensmannen i Noreg. Ho tok også over som kyrkjeverje og dreiv eigedommen og kjøpmannsskapet så godt at ho dobla den allereie anslege formuen sin dei siste tretti åra ho levde.
Minnetavla i Ørsta er ikkje signert. Slike tavler vart laga av målarar som reiste rundt for å utsmykke kyrkjer over heile landet.
Det er ikkje godt å seie om portretta liknar, eg har ikkje funne andre bilde av familien Wig. Sjølv om husbonden er mest detaljert skildra, er mora og døtrene best måla. Kvinnene er skildra med delikat hud og raude lepper, og dei har levande, individuelle trekk. Hendene held om blomar, eit symbol på at livet er kort.
Slike minnetavler viser høgtståande personar som var sterke i trua og fungere som rollemodellar for kyrkjelyden. Her spelte også ein talrik barneflokk ei viktig rolle, ei stadfesting på at ekteparet har gjort plikta si. Innan protestantisk lære var familielivet ein veg til frelse. Minnetavla i Ørsta skildrar også dei seks borna som døydde frå Wig og Abelset. Dette var etter tradisjonen, i vissa om at dei ville møtast att hos Gud.
Det var truleg ei trøyst for dei som sat på benkane, å sjå at også dei rike og gudfryktige miste mange av barna sine. På denne tida døydde framleis svært mange det første leveåret.
Eva Furseth
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Dersom Kjell Inge Røkke hadde hengt opp bilde av familien sin i kyrkja, ville det blitt spetakkel. Tidlegare ville det vore heilt naturleg. Fram til slutten av 1600-talet var det vanleg takst at store måleri dekorerte med store, utskorne trerammer pryda kyrkjerommet. Slike minnetavler skulle eigentleg setjast opp til minne om familien. Dette var ein effektiv måte å hevde posisjonen sin på. Dette vart særleg viktig dei gongene måleriet vart gitt kyrkja medan dei portretterte framleis var i live. Det var ikkje så sjeldan.
Ei slik minnetavle er framleis å sjå i Ørsta kyrkje. Her er den mektige jordeigaren og lensmannen Knud Nilsson Wig (d. 1703), kona Ragnelde Abelset (d. 1733) og borna deira. Måleriet vart sett opp då Wig døydde, og enka Ragnelde vart den første kvinnelege lensmannen i Noreg. Ho tok også over som kyrkjeverje og dreiv eigedommen og kjøpmannsskapet så godt at ho dobla den allereie anslege formuen sin dei siste tretti åra ho levde.
Minnetavla i Ørsta er ikkje signert. Slike tavler vart laga av målarar som reiste rundt for å utsmykke kyrkjer over heile landet.
Det er ikkje godt å seie om portretta liknar, eg har ikkje funne andre bilde av familien Wig. Sjølv om husbonden er mest detaljert skildra, er mora og døtrene best måla. Kvinnene er skildra med delikat hud og raude lepper, og dei har levande, individuelle trekk. Hendene held om blomar, eit symbol på at livet er kort.
Slike minnetavler viser høgtståande personar som var sterke i trua og fungere som rollemodellar for kyrkjelyden. Her spelte også ein talrik barneflokk ei viktig rolle, ei stadfesting på at ekteparet har gjort plikta si. Innan protestantisk lære var familielivet ein veg til frelse. Minnetavla i Ørsta skildrar også dei seks borna som døydde frå Wig og Abelset. Dette var etter tradisjonen, i vissa om at dei ville møtast att hos Gud.
Det var truleg ei trøyst for dei som sat på benkane, å sjå at også dei rike og gudfryktige miste mange av barna sine. På denne tida døydde framleis svært mange det første leveåret.
Eva Furseth
Fleire artiklar
Rosa rullar av gris – men om skinka er ekte eller ikkje, er ikkje godt å seie ut frå eit bilete.
Foto: Pxhere.com
Kokt skinke
Ikkje eingong «ekte» er det det ein gong var.
Gunnhild Øyehaug har skrive bøker i mange sjangrar etter diktdebuten i 1998. Ho er også lærar ved Skrivekunstakademiet i Hordaland.
Foto: Helge Skodvin
Bulletinar frå ein medviten romanperson
Gunnhild Øyehaug skriv friskt og morosamt om draum og røynd i metaland.
VINNAREN: På søndag vart Herbert Kickls Fridomsparti (FPÖ) for første gongen største parti i det austerrikske parlamentsvalet. Får partiet makt, vil dei jobbe for å oppheve sanksjonar mot Russland.
Foto: Lisa Leutner / Reuters/ NTB
Politikk i grenseland
Austerrikarane ser på seg sjølv som ein fredsnasjon. Likevel røystar ein tredel på prorussiske høgrepopulistar.
Butikkvindauge i Worth Avenue i Palm Beach i Florida.
Alle foto: Håvard Rem
Det blonde reservatet
PALM BEACH: Krig og folkevandring verkar inn på alle vestlege val. Eit amerikansk presidentval kan verka andre vegen òg.
Joaquin Phoenix spelar hovudrolla som Joker.
Foto: Warner Bros. Discovery
Dyster dobbeldose
Denne runden med Jokeren ber det same mørket med nye tonar.