Dobbelt-CD

Felix Mendelssohn Bartholdy:

Chöre für Männerstimmen

Männerstimmen des SWR Vokalensembles; dir.: Frieder Bernius. Carus 2023

Den tyske tidlegromantikaren Felix Mendelssohn Bartholdy komponerte jamt og trutt for firestemmig mannskor, fyrste gongen som elleveåring i 1820, siste gongen sju veker før han døydde i 1847. Mannskora inngår i skodespelmusikk, i kyrkjemusikk og i store, verdslege komposisjonar. I særstilling står likevel dei 38 mannskorsongane a capella (for songarar åleine), som mannskoret til den sørvesttyske kringkastinga SWR syng på sitt nye dobbeltalbum.

Frieder Bernius dirigerer. Tolkingane til denne nestoren i tysk kormiljø har lite av det tunge og klangleg klumpete me kjenner frå somme mannskor her heime. Denne letten har sjølvsagt med Mendelssohns komposisjonsteknikk å gjera, der han unngår for mange «tette» harmoniar etter kvarandre. Men hovudgrunnen er Bernius’ måte å dirigera på, med mykje «luft» mellom enkeltord og i slutten av frasane. Særleg bassane artikulerer luftig, nesten som kontrabassar pizzicato (nå strengene blir knepte på, ikkje strokne).

Spor 9 på fyrste plate, «Jägerlied», er eit godt døme. Melodien, som blir boren fram av tenorane, er songleg og tekstnær, medan bassane akkompagnerer med stutte basstonar på einskildord. Slikt driv satsen snøgt og smidig framover.

Sanselegdom

Mannskorkulturen blømde i Tyskland i fyrste helvta av 1800-talet, noko som har med samfunnsendringar i tida å gjera. Borgarklassen styrkte seg og fann saman i tallause samskipnader. Mannskorlaga var mellom dei viktigaste, der danna, nasjonalt innstilte mannfolk treftest i lukka selskap for å eta, drikka, syngja og dikta (i den rekkjefylgja, likar eg å tru). Stundom møttest mange lag til songarstemne med fleire tusen songglade herrar, gjerne i nyrestaurerte mellomalderborger over Rhindalen. (Eg tør ikkje tenkja på kor mykje øl og pølser som gjekk med ved slike høve.)

Mannskorkulturen var altså like mykje ein sosial og politisk som ein musikalsk tradisjon. Mendelssohns korsongar er klangen av den nye mellomklassen, av stolte og sjølvmedvitne mannfolk med sans for det sanselege.

Vandring og veiding

Det nasjonalpatriotiske ved mannskorkulturen var Mendelssohn framandt. Tyskdomssongar er der difor få av på albumet. Naturpoesi, derimot – om vandring og veiding, om vin og vakre jenter – slikt likte han å setja tonar til. Sentrale omgrep er her Deutscher Wald og Wanderlust, tysk skog og vandringslyst, særleg i to av dei vakraste songane, med tekst av tidlegromantikaren Joseph von Eichendorff: den lengtande «Der Jäger Abschied» (Jegerens avskil), sungen av heile koret, og den fyrige «Wanderlied» (Vandringssong), framført som solistkvartett av korets fire beste songarar.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.