CD

Sergej Prokofjev, Jon Øyvind Ness:

Fire Walker

Marion Walker, obo; Ensemble Ernst. LAWO 2023

Russiske Sergej Prokofjevs (1891–1953) Kvintett i g-moll, op. 39, er ein fin liten groteske. Rytmikken er alvorsamt insisterande den eine staden, skjemtfull og leikande den andre. Melodisk er han også interessant, med lange frasar der ornamenta kling mest overdrive pedantiske. I det heile er det noko karikert og sirkusaktig ved stykket, for temperamenta skiftar støtt. Det sprudlar av idear, men Prokofjev rår så suverent over komposisjonshandverket at alt flyt naturleg og lett.

Ensemblet på plata Fire Walker, som blir leidd av oboisten Marion Walker, handterer Prokofjevs skiftefulle partitur godt. Det er flyt i framføringa; musikarane bind dei mange kompositoriske innfalla fint saman, med rytmisk stringens der det trengst. Litt teknisk slark er det, men dette gjer berre framføringa meir sympatisk og levande.

Ukonvensjonell

Kvintetten blei til for nøyaktig hundre år sidan – i Paris, som hyste mange russiske kunstnarar i eksil frå det revolusjonsråka heimlandet. Det var opphaveleg eit tingingsverk frå eit lite ballettkompani leidd av Boris Romanov, ein annan russar i eksil. Balletten, kalla Trapèze, er gått tapt. Men Prokofjev omarbeidde altså verket til kammermusikk, og i denne forma fungerer musikken strålande.

Dette er elles Prokofjev på sitt mest avantgardistiske. (Då komponisten i 1936 flytte heim til Sovjetunionen, modererte han uttrykket sitt kraftig, i tråd med Stalin-tidas krav til meir lettfatteleg «sosialistisk realisme» i musikken.) Ukonvensjonell er også besetninga, med obo, klarinett, fiolin, bratsj og kontrabass. Særleg godt likar eg opningssatsen, der oboen og klarinetten presenterer sitt snirklete melodiske tema, akkompagnert av taktfaste strykarar. Andresatsen byrjar overraskande, med ein salmeaktig kontrabass-solo. (Er det berre eg som får assosiasjonar til Luther-salmen «Vår Gud han er så fast ei borg» i forvrengd versjon?) Klovneri dominerer tredjesatsen. Her er det lett å førestilla seg korleis dansarane i balletten må ha tedd seg på scena.

GamMalengelsk eld

I dei to andre stykka på albumet står Walkers obo i framgrunnen, stødd av samtidsmusikkgruppa Ensemble Ernst. Bæl¿ræk (2016) og Bælsi¿ (2018) av Jon Øyvind Næss (fødd 1968) er krevjande lytting. Krevjande er forresten også titlane, som er gammalengelske. Det fyrste verket, ein kvartett, tyder «eldreise» og har tydelege minimalistiske trekk, med repeterande seksjonar som veks veldig sakte fram gjennom nesten ein halvtime. Framføringa er god, men eg slit med å fylgja utviklinga i komposisjonen, som tykkjest unødvendig lang.

Det andre stykket, som tyder «eldkraft», er ein konsert for obo og lite orkester. Her er meir avveksling og klanglege effektar, og Walker får høve til å syna kor fint ho maktar å forma melodiane sine.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.