CD

Georg Philipp Telemann:

Zuversicht

Susanne Langner, mezzosopran, mfl.
Genuin 2022

6 Moralische Kantaten (1736) for fiolin eller fløyte, song og basso continuo (besifra bass) er ei av dei mange samlingane Georg Philipp Telemann (1681–1767) fann tid til å komponera og publisera på eige forlag – dette trass i at han som musikkdirektør i Hamburg måtte komponera kantatar til kvar sundag og helgedag i kyrkjeåret (i tillegg til pasjonar, oratorium og ymse verdsleg festmusikk).

Meir enn kollegaen hans i Leipzig, J.S. Bach, må han ha vore oppteken av straumar i åndslivet i samtida, særleg i poesien. Ofte samarbeidde han med pur unge diktarar, mellom dei den mest 30 år yngre Joachim Johann Daniel Zimmermann (1710–1767), som skreiv librettoen til kantatane mezzosopranen Susanne Langner syng på det nye albumet sitt.

Med seg har ho fem kompetente instrumentalistar på høvesvis tverrfløyte, fiolin, cello, cembalo og lutt (det delikate luttakkompagnementet til svensken Magnus Andersson merkjer seg ut). Langner sjølv syng godt, med presis og passe dramatisk deklamasjon. Klangen hennar er best i det midtre og låge registeret (topptonane blir somme stader litt diffuse).

Utøymeleg udyr

Tittelen «Moralske kantatar» kling jo litt underleg i dag. Men kantatetekstane er ikkje moraliserande. Dei er verdslege og humørfulle. I eg-form blir det reflektert over korleis me kan oppnå indre jamvekt og ro – korleis me kan leva eit enkelt og ukunstla liv og pleia ekte venskap. Slik sett uttrykkjer verka den optimistiske ånda til den nye, opplyste borgarklassen som både komponist og diktar sokna til i Hamburg.

Det opplyste mennesket bør unngå ekstreme kjensler som set rasjonaliteten ut av spel. Dette gjeld også i kjærleikslivet, noko kantaten Die Liebe tek føre seg. «Tru ikkje på diktarane når dei skriv om kjærleiken», heiter det i resitativet, for «om diktarane har skildra han rett, er han rasande galen».

Dette galne opplever me i fyrstesatsen, som handlar om kjærleiken som fenomen og byrjar med orda «du er eit utøymeleg udyr, ei pil, eit nett, ei gift, ein eld, og likevel, kjærleik, ler eg andynes deg». Villskapen blir målboren av fiolinen, spelt med konsentrert og kvass tone av Cristian Voß.

Trufaste vener

I førromantisk kunst skal ein vakta seg for å sjå musikken som uttrykk for kunstnarens personlege røynsler. Men kjenner ein Telemanns biografi, blir det vanskeleg å la vera. Når det galt kjærleik og samliv, var han nemleg eit brent barn.

Etter at den fyrste kona hans, som han elska høgt, døydde i 1711, gifte han seg på nytt med ei kvinne som synte seg å vera både trulaus og spelegalen. Då ekteparet skilde seg – nokre år før dei moralske kantatane kom ut – sat Telemann att med den enorme spelegjelda hennar. For å berga komponisten frå konkurs gjekk trufaste vener i Hamburgs borgarskap saman om ein innsamlingsaksjon. Slik blei han redda økonomisk. Men han gifte seg aldri igjen.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.