JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

Sydlansk søte

Kven var Giovanni Hoffmann?

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Mandolinist på eit måleri (utsnitt) av Herman-Maurice Cossmann (1821–1890).

Mandolinist på eit måleri (utsnitt) av Herman-Maurice Cossmann (1821–1890).

Mandolinist på eit måleri (utsnitt) av Herman-Maurice Cossmann (1821–1890).

Mandolinist på eit måleri (utsnitt) av Herman-Maurice Cossmann (1821–1890).

2896
20240301
2896
20240301

CD

Giovanni Hoffmann:

Mandolin Quartets

Federico Maddaluno, mandolin; mfl. Brilliant 2024

Giovanni Hoffmann veit me fint lite om. Etternamnet er jo typisk tysk og førenamnet truleg ei italienisering av Johann. «Johann Hoffmann», altså – det er om lag like vanleg i Tyskland og Austerrike som «Ole Hansen» eller «Hans Olsen» i Noreg.

Difor har ikkje musikkhistorikarane klart å identifisera han sikkert. Men me veit at ein mandolinist ved namn Hoffmann var aktiv i Wien kring 1800, der han fekk prenta duettar, trioar og kvartettar med mandolin, og ein mandolinkonsert. Komposisjonsteknisk er stykka temmeleg enkle. Solistparten er derimot krevjande å spela. Hoffmann må altså ha vore virtuos.

Karakteristisk

Mandolinvirtuosar var ikkje sjeldsynte på slutten av 1700- og byrjinga av 1800-talet, særleg i Wien, der dei underheldt høgborgarskapen og adelen. I dag er dei oftast namnlause. Dette er jo ein typisk lagnad for virtuosar: I livet var dei større stjerner enn komponistane, men i døden svann gjetordet fort bort.

Mandolinen var elles eit typisk «karakterinstrument» som komponistane nytta for å kalla fram ei spesiell stemning, særleg i operaer. Eit kjent døme finn me i Mozarts Don Giovanni, i arien «Deh, vieni alla finestra» (Å, kom til vindauget), der helten kurtiserer Donna Elvira med ein mandolinakkompagnert kjærleiksserenade. Dette landlege og smeikjande sydlandske sit som klistra til mandolinen, mest uansett kva som blir spelt.

Pizzicati

På dette albumet framfører den napolitanske mandolinisten Federico Maddaluno fire Hoffmann-kvartettar, saman med fiolin, bratsj og cello. Instrumentet hans er ein kopi av ein mandolin frå 1792. Det høver til stilen, som er særs wienerklassisk. Akkompagnementet er av enklaste sort, både når det gjeld det harmoniske og det rytmiske, og solisten dominerer støtt. Det er altså ikkje vanskeleg å førestilla seg Hoffmann briljera i ein adeleg salong, med strykarane diskret i bakgrunnen.

Nokre satsar på plata er meir «mandolinske» enn andre, særleg sistesatsane, som er i rondoform, altså ein slags runddans med markant refreng (spor 4, til dømes). For å tilpassa seg mandolinklangen spelar strykarane ofte pizzicato: Dei plukkar på strengene i staden for å stryka. Dette gjer lydbiletet delikat og flyktig – musikken eksisterer berre i små vindpust før han svinn bort.

Maddaluno spelar godt, med stødig teknikk og fin frasering. Intonasjonen er også god, bortsett frå nokre stader i det aller høgste registeret. Medmusikarane hans, derimot, skuffar: Strykarklangen er gruggen, intonasjonen famlande, og mellomspela, som fungerer som små bruer mellom soloinnslaga, er initiativlause. Lågpunktet er dei unisone partia i F-dur-kvartettens rondo-sats (siste spor), som kling beint fram surt.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Giovanni Hoffmann:

Mandolin Quartets

Federico Maddaluno, mandolin; mfl. Brilliant 2024

Giovanni Hoffmann veit me fint lite om. Etternamnet er jo typisk tysk og førenamnet truleg ei italienisering av Johann. «Johann Hoffmann», altså – det er om lag like vanleg i Tyskland og Austerrike som «Ole Hansen» eller «Hans Olsen» i Noreg.

Difor har ikkje musikkhistorikarane klart å identifisera han sikkert. Men me veit at ein mandolinist ved namn Hoffmann var aktiv i Wien kring 1800, der han fekk prenta duettar, trioar og kvartettar med mandolin, og ein mandolinkonsert. Komposisjonsteknisk er stykka temmeleg enkle. Solistparten er derimot krevjande å spela. Hoffmann må altså ha vore virtuos.

Karakteristisk

Mandolinvirtuosar var ikkje sjeldsynte på slutten av 1700- og byrjinga av 1800-talet, særleg i Wien, der dei underheldt høgborgarskapen og adelen. I dag er dei oftast namnlause. Dette er jo ein typisk lagnad for virtuosar: I livet var dei større stjerner enn komponistane, men i døden svann gjetordet fort bort.

Mandolinen var elles eit typisk «karakterinstrument» som komponistane nytta for å kalla fram ei spesiell stemning, særleg i operaer. Eit kjent døme finn me i Mozarts Don Giovanni, i arien «Deh, vieni alla finestra» (Å, kom til vindauget), der helten kurtiserer Donna Elvira med ein mandolinakkompagnert kjærleiksserenade. Dette landlege og smeikjande sydlandske sit som klistra til mandolinen, mest uansett kva som blir spelt.

Pizzicati

På dette albumet framfører den napolitanske mandolinisten Federico Maddaluno fire Hoffmann-kvartettar, saman med fiolin, bratsj og cello. Instrumentet hans er ein kopi av ein mandolin frå 1792. Det høver til stilen, som er særs wienerklassisk. Akkompagnementet er av enklaste sort, både når det gjeld det harmoniske og det rytmiske, og solisten dominerer støtt. Det er altså ikkje vanskeleg å førestilla seg Hoffmann briljera i ein adeleg salong, med strykarane diskret i bakgrunnen.

Nokre satsar på plata er meir «mandolinske» enn andre, særleg sistesatsane, som er i rondoform, altså ein slags runddans med markant refreng (spor 4, til dømes). For å tilpassa seg mandolinklangen spelar strykarane ofte pizzicato: Dei plukkar på strengene i staden for å stryka. Dette gjer lydbiletet delikat og flyktig – musikken eksisterer berre i små vindpust før han svinn bort.

Maddaluno spelar godt, med stødig teknikk og fin frasering. Intonasjonen er også god, bortsett frå nokre stader i det aller høgste registeret. Medmusikarane hans, derimot, skuffar: Strykarklangen er gruggen, intonasjonen famlande, og mellomspela, som fungerer som små bruer mellom soloinnslaga, er initiativlause. Lågpunktet er dei unisone partia i F-dur-kvartettens rondo-sats (siste spor), som kling beint fram surt.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Dokumentarfilmskapar Øystein Mamen har følgt innsette og tilsette på ein jesuittisk stilleretreat i Halden fengsel.

Dokumentarfilmskapar Øystein Mamen har følgt innsette og tilsette på ein jesuittisk stilleretreat i Halden fengsel.

Foto: Mop distribusjon

FilmMeldingar

Ansikt, innsikt, utsikt

Øystein Mamen gjer døra høg og porten vid i Straff.

Brit Aksnes
Dokumentarfilmskapar Øystein Mamen har følgt innsette og tilsette på ein jesuittisk stilleretreat i Halden fengsel.

Dokumentarfilmskapar Øystein Mamen har følgt innsette og tilsette på ein jesuittisk stilleretreat i Halden fengsel.

Foto: Mop distribusjon

FilmMeldingar

Ansikt, innsikt, utsikt

Øystein Mamen gjer døra høg og porten vid i Straff.

Brit Aksnes
Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Foto: Leikny Havik

BokMeldingar

Frank Rossavik har skrive ei rørande bok om korleis eit høyrselstap kan påverka kven du blir.

ErikMartiniussen
Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Foto: Leikny Havik

BokMeldingar

Frank Rossavik har skrive ei rørande bok om korleis eit høyrselstap kan påverka kven du blir.

ErikMartiniussen

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis