Pianist på divanen
Kva er det som driv Andsnes som kunstnar og menneske?
Harald Eia og Nils Brenna analyserer personlegdomen til Leif Ove Andsnes.
Foto: Synne Sofi Bårdsdatter Bønes
Les også
Cellisten Mischa Maisky med borna Sasha og Lily i Håkonshallen.
Foto: Synne Sofi Bårdsdatter Bønes
Samkøyrd troika
Les også
Erland Cooper.
Foto: Alex Kozobolis
Morgon og kveld
Les også
Foto: Thor Brødreskift
Vivaldi på hardingfele
Les også
Symfoni nr. 8 er Mahler på sitt mest monumentale.
Foto: Thor Brødreskift
Gigantomani i Grieghallen
Les også
Leif Ove Andsnes og Bertrand Chamayou ved klaveret i Grieghallen.
Foto: Thor Brødreskift
Å smila til lagnaden
Les også
Cellisten Mischa Maisky med borna Sasha og Lily i Håkonshallen.
Foto: Synne Sofi Bårdsdatter Bønes
Samkøyrd troika
Les også
Erland Cooper.
Foto: Alex Kozobolis
Morgon og kveld
Les også
Foto: Thor Brødreskift
Vivaldi på hardingfele
Les også
Symfoni nr. 8 er Mahler på sitt mest monumentale.
Foto: Thor Brødreskift
Gigantomani i Grieghallen
Les også
Leif Ove Andsnes og Bertrand Chamayou ved klaveret i Grieghallen.
Foto: Thor Brødreskift
Å smila til lagnaden
Festspelsamtale
Leif Ove Andsnes, Harald Eia, Nils Brenna:
Big 5 med Nils og Harald
Grieghallen, fredag 31. mai
Eit festspelarrangement av den lettare typen var live-analysen av Leif Ove Andsnes’ personlegdom i Grieghallen førre fredag. Han hadde på førehand teke personlegdomstesten «Big Five», og i samtale med kandidaten blei resultata lagde fram av analytikar Nils Brenna og komikar og sosiolog Harald Eia. Tospannet har halde på med slikt ei stund, i P2-programmet «Sånn er du» og i podkasten «Big 5».
Sidan spørsmåla var i overkant nærgåande, frykta eg klein stemning. Men svara til Andsnes var ærlege og uredde. Han veik ikkje unna det vonde, og hans lune sjølvironi kombinert med Eias naivt nyfikne komikk skapte ei fin blanding av skjemt og alvor.
Martyr for kunsten
Femfaktormodellen (kjend som «Big Five») er den leiande trekkpsykologiske tilnærminga innan personlegdomspsykologien. Modellen skildrar, og skil mellom, fem overordna personlegdomstrekk: i kva grad ein er «open», «planmessig», «ekstrovert», «omgjengeleg» og «nevrotisk». Kvart av desse skil i sin tur mellom seks underordna trekk, og det var desse som blei diskuterte i detalj.
Testresultata blei presenterte i tal og samanlikna med andre kjende nordmenn. Dette var artig nok, men det eigentleg interessante var Andsnes’ refleksjonar kring resultata på bakgrunn av eigne livsrøynsler. Scoren på «depresjon» (under «nevrotisisme») var høg, og han vedgjekk at dette var noko han hadde slite mykje med:
– Som ung dyrka eg dei mørke kjenslene, det å vera martyr for kunsten. Slikt trur eg ikkje på lenger, men ein må likevel kunna vera i kontakt med desse kjenslene. Mange komponistar, særleg Schubert, som eg framførte i går, var jo pinte sjeler. Men like viktig er det å kunna dyrka gleda og ekstasen i kunsten.
På punktet «ekstroversjon» kvalifiserte han for typen «introvert melankolikar». Det nikka kandidaten til, for han treng mykje tid åleine og interesserer seg berre måteleg for andre folk. Å busetja seg i Bergen, til dømes, var eit medvite val:
– I Oslo er det altfor mange kunstnarar og kjentfolk som vil møta meg. I Bergen får eg vera i fred.
Pianoslips
Også på punktet som handla om kor «føyeleg» han er, var scoren særs høg. Dette var Andsnes berre delvis samd i. Han freistar rett nok å unngå konfliktar, men det er forskjell på sosiale og kunstnarlege konfrontasjonar. Kunstnarlege kampar tør han å ta, til dømes med dirigentar når han er solist. Men når han ikkje sat ved klaveret, var han lenge for unnvikande, fekk me vita. Likevel:
– Sjølv i den mest føyelege perioden min greidde eg å setja foten ned då ein VG-fotograf ville ha meg til å farga annakvar tann svart. Pianoslips fekk halda, og det var jo kult på nittitalet.
Ideal tolking
Andsnes er perfeksjonist, så at han scora høgt på «prestasjonsstrev» overraska ikkje. Refleksjonane kring dette var kveldens høgdepunkt, for her kom han inn på spørsmålet om kva som driv han som tonekunstnar. For å skildra dette synte han til den amerikanske komikaren Jerry Seinfeld:
– Når Seinfeld skriv vitsane sine, førestiller han seg at der eksisterer ein fullkomen eller ideal måte å framføra vitsen på. Eg resonnerer i grunnen likeins. Skal eg på scena og framføra Rakhmaninovs tredje klaverkonsert, må eg ha kjensla av at det er eg – berre eg – som har funne nøkkelen til dette verket, sjølv om titusenvis av pianistar kringom i verda også balar med det. Særleg slitsamt er dette når eg hentar fram stykke eg har spelt mange gonger før. Der finst jo så mange parametrar å justera på, dynamikk, frasering, timing og så vidare. Men, for å tala med Seinfeld: Eg må altså finna fram til den ultimative vitsen med verket.
Sjur Haga Bringeland
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Festspelsamtale
Leif Ove Andsnes, Harald Eia, Nils Brenna:
Big 5 med Nils og Harald
Grieghallen, fredag 31. mai
Eit festspelarrangement av den lettare typen var live-analysen av Leif Ove Andsnes’ personlegdom i Grieghallen førre fredag. Han hadde på førehand teke personlegdomstesten «Big Five», og i samtale med kandidaten blei resultata lagde fram av analytikar Nils Brenna og komikar og sosiolog Harald Eia. Tospannet har halde på med slikt ei stund, i P2-programmet «Sånn er du» og i podkasten «Big 5».
Sidan spørsmåla var i overkant nærgåande, frykta eg klein stemning. Men svara til Andsnes var ærlege og uredde. Han veik ikkje unna det vonde, og hans lune sjølvironi kombinert med Eias naivt nyfikne komikk skapte ei fin blanding av skjemt og alvor.
Martyr for kunsten
Femfaktormodellen (kjend som «Big Five») er den leiande trekkpsykologiske tilnærminga innan personlegdomspsykologien. Modellen skildrar, og skil mellom, fem overordna personlegdomstrekk: i kva grad ein er «open», «planmessig», «ekstrovert», «omgjengeleg» og «nevrotisk». Kvart av desse skil i sin tur mellom seks underordna trekk, og det var desse som blei diskuterte i detalj.
Testresultata blei presenterte i tal og samanlikna med andre kjende nordmenn. Dette var artig nok, men det eigentleg interessante var Andsnes’ refleksjonar kring resultata på bakgrunn av eigne livsrøynsler. Scoren på «depresjon» (under «nevrotisisme») var høg, og han vedgjekk at dette var noko han hadde slite mykje med:
– Som ung dyrka eg dei mørke kjenslene, det å vera martyr for kunsten. Slikt trur eg ikkje på lenger, men ein må likevel kunna vera i kontakt med desse kjenslene. Mange komponistar, særleg Schubert, som eg framførte i går, var jo pinte sjeler. Men like viktig er det å kunna dyrka gleda og ekstasen i kunsten.
På punktet «ekstroversjon» kvalifiserte han for typen «introvert melankolikar». Det nikka kandidaten til, for han treng mykje tid åleine og interesserer seg berre måteleg for andre folk. Å busetja seg i Bergen, til dømes, var eit medvite val:
– I Oslo er det altfor mange kunstnarar og kjentfolk som vil møta meg. I Bergen får eg vera i fred.
Pianoslips
Også på punktet som handla om kor «føyeleg» han er, var scoren særs høg. Dette var Andsnes berre delvis samd i. Han freistar rett nok å unngå konfliktar, men det er forskjell på sosiale og kunstnarlege konfrontasjonar. Kunstnarlege kampar tør han å ta, til dømes med dirigentar når han er solist. Men når han ikkje sat ved klaveret, var han lenge for unnvikande, fekk me vita. Likevel:
– Sjølv i den mest føyelege perioden min greidde eg å setja foten ned då ein VG-fotograf ville ha meg til å farga annakvar tann svart. Pianoslips fekk halda, og det var jo kult på nittitalet.
Ideal tolking
Andsnes er perfeksjonist, så at han scora høgt på «prestasjonsstrev» overraska ikkje. Refleksjonane kring dette var kveldens høgdepunkt, for her kom han inn på spørsmålet om kva som driv han som tonekunstnar. For å skildra dette synte han til den amerikanske komikaren Jerry Seinfeld:
– Når Seinfeld skriv vitsane sine, førestiller han seg at der eksisterer ein fullkomen eller ideal måte å framføra vitsen på. Eg resonnerer i grunnen likeins. Skal eg på scena og framføra Rakhmaninovs tredje klaverkonsert, må eg ha kjensla av at det er eg – berre eg – som har funne nøkkelen til dette verket, sjølv om titusenvis av pianistar kringom i verda også balar med det. Særleg slitsamt er dette når eg hentar fram stykke eg har spelt mange gonger før. Der finst jo så mange parametrar å justera på, dynamikk, frasering, timing og så vidare. Men, for å tala med Seinfeld: Eg må altså finna fram til den ultimative vitsen med verket.
Sjur Haga Bringeland
Les også
Cellisten Mischa Maisky med borna Sasha og Lily i Håkonshallen.
Foto: Synne Sofi Bårdsdatter Bønes
Samkøyrd troika
Les også
Erland Cooper.
Foto: Alex Kozobolis
Morgon og kveld
Les også
Foto: Thor Brødreskift
Vivaldi på hardingfele
Les også
Symfoni nr. 8 er Mahler på sitt mest monumentale.
Foto: Thor Brødreskift
Gigantomani i Grieghallen
Les også
Leif Ove Andsnes og Bertrand Chamayou ved klaveret i Grieghallen.
Foto: Thor Brødreskift
Å smila til lagnaden
Fleire artiklar
Butikkvindauge i Worth Avenue i Palm Beach i Florida.
Alle foto: Håvard Rem
Det blonde reservatet
PALM BEACH: Krig og folkevandring verkar inn på alle vestlege val. Eit amerikansk presidentval kan verka andre vegen òg.
Lewis Lapham på Lapham’s Quarterly-kontoret ved Union Square på Manhattan.
Ein lang marsj mot idiotveldet
NEW YORK: Sett frå minnestunda for Lewis Lapham ser den politiske dagsordenen i USA mindre ny ut.
VINNAREN: På søndag vart Herbert Kickls Fridomsparti (FPÖ) for første gongen største parti i det austerrikske parlamentsvalet. Får partiet makt, vil dei jobbe for å oppheve sanksjonar mot Russland.
Foto: Lisa Leutner / Reuters/ NTB
Politikk i grenseland
Austerrikarane ser på seg sjølv som ein fredsnasjon. Likevel røystar ein tredel på prorussiske høgrepopulistar.
Eldspåsetting og steinkasting i Ramels veg i Rosengård i Malmö. Ivar Hippe har intervjua innbyggarar i utsette bydelar i Vest-Sverige.
Foto: Johan Nilsson / TT / AP / NTB
– Det kjem til å bli stygt
Ivar Hippe fekk lyst til å sjå nærmare på dei svenske tilstandane. Etter tre års arbeid er Sverige 2024: Beretninger om et land i krise her. Staten må ta styring, seier han.
Yrka med det høgste sjukefråværet er kvinnedominerte med relasjonelt arbeid og høge emosjonelle krav, skriv Lill Sverresdatter Larsen.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Langvarig overbelastning gir rekordhøyt sykefravær
«Vi har lenge drevet en dugnad for å holde skuta flytende.»