JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

På tvers

Haym var den fyrste dedikerte italienske tverrfløytekomponisten.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Den barokke tverrfløyta, som blei utvikla i Frankrike og blir kalla traversofløyte, var på 1700-talet eit symbol på det galante.

Den barokke tverrfløyta, som blei utvikla i Frankrike og blir kalla traversofløyte, var på 1700-talet eit symbol på det galante.

Den barokke tverrfløyta, som blei utvikla i Frankrike og blir kalla traversofløyte, var på 1700-talet eit symbol på det galante.

Den barokke tverrfløyta, som blei utvikla i Frankrike og blir kalla traversofløyte, var på 1700-talet eit symbol på det galante.

3024
20220617
3024
20220617

CD

Nicola Fran­cesco Haym:

Flute Music

Cappella
Musicale Enrico Stuart;
Chiara Strabioli, traverso og blokkfløyte. Brilliant 2022

I barokken var italienarane seint ute med å bruka blåseinstrument i orkestera sine. Fram til byrjinga av 1700-talet var det fyrst og fremst strykeinstrument av fiolinfamilien som galt der i landet. Men etter kvart som franske instrumentbyggjarar utvikla meir moderne treblåseinstrument, og reisande hadde høyrt kor fine klangfargar dei tilførte strykeorkesteret, blei også barokktidas oboar, fagottar, blokkfløyter og tverrfløyter introduserte i Italia.

Særleg den barokke tverrfløyta, som er av tre og berre har éin klaff nedst, blei 1700-talets fremste moteinstrument. Slike såkalla traversofløyter var eit symbol på det galante: eit attributt for den opplyste, frankofile gentilhomme over heile Europa. Eit godt døme er den krigerske og kunstelskande kong Frederik II «den store» av Preussen, som var ein ivrig connoisseur av fransk poesi, fransk filosofi – og fransk fløytemusikk.

Händels librettist

Den fyrste italienaren som skreiv sonatar spesielt mynta på traversofløyte, var Nicola Francesco Haym (1678–1729). Dette skriv den italienske fløytisten Chiara Strabioli i omslagsheftet til albumet Flute Music, der ho spelar Hayms solosonatar og triosonatar med blokkfløyte og traversofløyte, akkompagnert av ensemblet Cappella Musicale Enrico Stuart.

Haym var ein allsidig herre, og svært internasjonal. Far hans var frå Bayern, han vart fødd i Roma, og sonatane hans for traversofløyte blei komponerte i London, men utgjevne i Amsterdam. Mest kjend (eller minst ukjend) er Haym som G.F. Händels librettist. Han skreiv eller la til rette songtekstane til mange kjende Händel-operaar, som Giulio Cesare, Ottone, Rodelinda og Teseo. Men han var òg cellist, agent for ymse operaselskap, forfattar av ein General History of Music i mange bind (no tapt) og ein anerkjend numismatikar, altså kjennar av gamle myntar.

Klassisist

Som komponist verkar Haym som ein italiensk klassisist i tradisjonen til den store italienske stilskaparen Arcangelo Corelli (1653–1713), den oftast imiterte komponisten på heile 1700-talet. Haym kjende faktisk Corelli personleg, for i 1690-åra spelte han i det vidgjetne orkesteret hans i Roma.

Typisk for Corellis stil er at musikken ofte er spartansk notert. Særleg i dei langsame satsane består notebiletet mest berre av lange notar. For å få musikken til å bløma må utøvaren difor leggja til sine eigne ornament. Her kjem tolkinga til Strabioli stundom til kort. Det vil seia: I dei stykka der ho spelar traversofløyte, kling det mykje betre enn der ho spelar blokkfløyte, både av di ho der ornamenterer meir, og av di ho greier å forma klangen betre på tverrfløyte enn på blokkfløyte. Best tykkjer eg difor ho lukkast i dei snøgge satsane – som det heldigvis er flest av på plata.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Nicola Fran­cesco Haym:

Flute Music

Cappella
Musicale Enrico Stuart;
Chiara Strabioli, traverso og blokkfløyte. Brilliant 2022

I barokken var italienarane seint ute med å bruka blåseinstrument i orkestera sine. Fram til byrjinga av 1700-talet var det fyrst og fremst strykeinstrument av fiolinfamilien som galt der i landet. Men etter kvart som franske instrumentbyggjarar utvikla meir moderne treblåseinstrument, og reisande hadde høyrt kor fine klangfargar dei tilførte strykeorkesteret, blei også barokktidas oboar, fagottar, blokkfløyter og tverrfløyter introduserte i Italia.

Særleg den barokke tverrfløyta, som er av tre og berre har éin klaff nedst, blei 1700-talets fremste moteinstrument. Slike såkalla traversofløyter var eit symbol på det galante: eit attributt for den opplyste, frankofile gentilhomme over heile Europa. Eit godt døme er den krigerske og kunstelskande kong Frederik II «den store» av Preussen, som var ein ivrig connoisseur av fransk poesi, fransk filosofi – og fransk fløytemusikk.

Händels librettist

Den fyrste italienaren som skreiv sonatar spesielt mynta på traversofløyte, var Nicola Francesco Haym (1678–1729). Dette skriv den italienske fløytisten Chiara Strabioli i omslagsheftet til albumet Flute Music, der ho spelar Hayms solosonatar og triosonatar med blokkfløyte og traversofløyte, akkompagnert av ensemblet Cappella Musicale Enrico Stuart.

Haym var ein allsidig herre, og svært internasjonal. Far hans var frå Bayern, han vart fødd i Roma, og sonatane hans for traversofløyte blei komponerte i London, men utgjevne i Amsterdam. Mest kjend (eller minst ukjend) er Haym som G.F. Händels librettist. Han skreiv eller la til rette songtekstane til mange kjende Händel-operaar, som Giulio Cesare, Ottone, Rodelinda og Teseo. Men han var òg cellist, agent for ymse operaselskap, forfattar av ein General History of Music i mange bind (no tapt) og ein anerkjend numismatikar, altså kjennar av gamle myntar.

Klassisist

Som komponist verkar Haym som ein italiensk klassisist i tradisjonen til den store italienske stilskaparen Arcangelo Corelli (1653–1713), den oftast imiterte komponisten på heile 1700-talet. Haym kjende faktisk Corelli personleg, for i 1690-åra spelte han i det vidgjetne orkesteret hans i Roma.

Typisk for Corellis stil er at musikken ofte er spartansk notert. Særleg i dei langsame satsane består notebiletet mest berre av lange notar. For å få musikken til å bløma må utøvaren difor leggja til sine eigne ornament. Her kjem tolkinga til Strabioli stundom til kort. Det vil seia: I dei stykka der ho spelar traversofløyte, kling det mykje betre enn der ho spelar blokkfløyte, både av di ho der ornamenterer meir, og av di ho greier å forma klangen betre på tverrfløyte enn på blokkfløyte. Best tykkjer eg difor ho lukkast i dei snøgge satsane – som det heldigvis er flest av på plata.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Skal unge funksjonshemma tilbake til institusjonane?

IdaHauge Dignes
Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Skal unge funksjonshemma tilbake til institusjonane?

IdaHauge Dignes
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Foto: Sigbjørn Berven

MusikkMeldingar
Lars Mossefinn

Solide røter

Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Foto: Cappelen Damm

BokMeldingar
Gjermund BakkeliHaga

Den tunge kampen mot bileufori

Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle
Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis