CD

Gaetano Donizetti:

Opere per violino e pianoforte

Insolito 8cento; Angelo de Magistris, fiolin; Rosaria Dina Rizzo, klaver. Tactus 2023.

CD

Pietro Cas­t­rucci, Prospero Cas­t­rucci:

Sonatas for Violin and B.C.

Marco Pedrona, fiolin;
Davide Merello, orgel.
Brilliant Classics 2023.

Me får her italiensk musikk for fiolin og tangentinstrument frå to hundreår, frå byrjinga av høvesvis 1700- og 1800-talet. Albuma syner korleis den italienske kammermusikken utvikla seg, og – for å uttrykkja det meir polemisk – hans forfall. Italia var nemleg kring 1700 framleis den leiande nasjonen innan musikalsk nyskaping. Hundre år seinare galt statusen berre for operaen. Innovasjon på det kammermusikalske området var då definitivt noko som gjekk føre seg nord for Alpane.

Donizetti

Gaetano Donizetti frå den norditalienske byen Bergamo er framleis kjend som ein av dei største operakomponistane. Han var uvanleg produktiv, med kring 75 operaar, og i gode år kunne han fullføra fire av slaget. Hjå kritikarane fekk han difor aukenamnet «Dozinetti», som tyder «små dusin» på italiensk, eit anagram som impliserer at verka hans var for dusinvare å rekna.

Men han laga òg ei mengd symfoniske verk og kammermusikk. Duoen Insolito 8cento gjev oss på plata Opere per violino e pianoforte smakebitar av det sistnemnde, med to variasjonsverk, ein sonate og ein «Scherzo» («musikalsk spøk») for fiolin og klaver.

Eg har sans for fleire Doniziettis operaar, men kammermusikken på plata verkar trøyttande, nett av di han er så operaaktig. Klaveret hamrar fram akkordar på orkestervis eller spelar unisont med fiolinen, som «syng» som ei primadonna. Mange musikalske tema er då også henta direkte frå operaane hans. «Scherzo» frå 1826, til dømes, baserer seg utelukkande på slike. Lyttaropplevinga blir ikkje betre av at fiolinisten Angelo de Magistris spelar surt (for høg intonasjon) og slit med å forma songlege frasar. Eg veit at eg tenderer til å dømma den italienske instrumentalmusikken frå 1800-talet ut ifrå tysk-austerrikske kriterium. Men den musikalske tenkjemåten til italienarar som Donizetti er så uløyseleg knytt til operaens skjønne song og dramatiske verkemiddel at kammermusikken taper sjølvstende.

Castrucci-brørne

Slik var det altså ikkje hundre år tidlegare, då Italia var stileksportør for det nyaste innan fiolinmusikk. Plata med sonatar av romarane Pietro (1679–1752) og Prospero Castrucci (1690–1760) syner dette. Begge busette seg i England, der dei gjorde fiolinmusikken i tradisjonen etter den skilsetjande læraren sin, Corelli, kjend. (Også tyskarane Telemann, J.S. Bach og Händel imiterte han.)

Castrucci-sonatane syner solid handverk og stilkjensle – noko som òg gjeld utøvarane, særleg organisten Davide Merello, med sitt grundige og fasettrike akkompagnement.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.