Opera som ulempe
To album som syner den italienske kammermusikkens stordom og fall.
Italienaren Gaetano Donizetti (1797–1848) på eit litografi frå 1830.
CD
Gaetano Donizetti:
Opere per violino e pianoforte
Insolito 8cento; Angelo de Magistris, fiolin; Rosaria Dina Rizzo, klaver. Tactus 2023.
CD
Pietro Castrucci, Prospero Castrucci:
Sonatas for Violin and B.C.
Marco Pedrona, fiolin;
Davide Merello, orgel.
Brilliant Classics 2023.
Me får her italiensk musikk for fiolin og tangentinstrument frå to hundreår, frå byrjinga av høvesvis 1700- og 1800-talet. Albuma syner korleis den italienske kammermusikken utvikla seg, og – for å uttrykkja det meir polemisk – hans forfall. Italia var nemleg kring 1700 framleis den leiande nasjonen innan musikalsk nyskaping. Hundre år seinare galt statusen berre for operaen. Innovasjon på det kammermusikalske området var då definitivt noko som gjekk føre seg nord for Alpane.
Donizetti
Gaetano Donizetti frå den norditalienske byen Bergamo er framleis kjend som ein av dei største operakomponistane. Han var uvanleg produktiv, med kring 75 operaar, og i gode år kunne han fullføra fire av slaget. Hjå kritikarane fekk han difor aukenamnet «Dozinetti», som tyder «små dusin» på italiensk, eit anagram som impliserer at verka hans var for dusinvare å rekna.
Men han laga òg ei mengd symfoniske verk og kammermusikk. Duoen Insolito 8cento gjev oss på plata Opere per violino e pianoforte smakebitar av det sistnemnde, med to variasjonsverk, ein sonate og ein «Scherzo» («musikalsk spøk») for fiolin og klaver.
Eg har sans for fleire Doniziettis operaar, men kammermusikken på plata verkar trøyttande, nett av di han er så operaaktig. Klaveret hamrar fram akkordar på orkestervis eller spelar unisont med fiolinen, som «syng» som ei primadonna. Mange musikalske tema er då også henta direkte frå operaane hans. «Scherzo» frå 1826, til dømes, baserer seg utelukkande på slike. Lyttaropplevinga blir ikkje betre av at fiolinisten Angelo de Magistris spelar surt (for høg intonasjon) og slit med å forma songlege frasar. Eg veit at eg tenderer til å dømma den italienske instrumentalmusikken frå 1800-talet ut ifrå tysk-austerrikske kriterium. Men den musikalske tenkjemåten til italienarar som Donizetti er så uløyseleg knytt til operaens skjønne song og dramatiske verkemiddel at kammermusikken taper sjølvstende.
Castrucci-brørne
Slik var det altså ikkje hundre år tidlegare, då Italia var stileksportør for det nyaste innan fiolinmusikk. Plata med sonatar av romarane Pietro (1679–1752) og Prospero Castrucci (1690–1760) syner dette. Begge busette seg i England, der dei gjorde fiolinmusikken i tradisjonen etter den skilsetjande læraren sin, Corelli, kjend. (Også tyskarane Telemann, J.S. Bach og Händel imiterte han.)
Castrucci-sonatane syner solid handverk og stilkjensle – noko som òg gjeld utøvarane, særleg organisten Davide Merello, med sitt grundige og fasettrike akkompagnement.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
CD
Gaetano Donizetti:
Opere per violino e pianoforte
Insolito 8cento; Angelo de Magistris, fiolin; Rosaria Dina Rizzo, klaver. Tactus 2023.
CD
Pietro Castrucci, Prospero Castrucci:
Sonatas for Violin and B.C.
Marco Pedrona, fiolin;
Davide Merello, orgel.
Brilliant Classics 2023.
Me får her italiensk musikk for fiolin og tangentinstrument frå to hundreår, frå byrjinga av høvesvis 1700- og 1800-talet. Albuma syner korleis den italienske kammermusikken utvikla seg, og – for å uttrykkja det meir polemisk – hans forfall. Italia var nemleg kring 1700 framleis den leiande nasjonen innan musikalsk nyskaping. Hundre år seinare galt statusen berre for operaen. Innovasjon på det kammermusikalske området var då definitivt noko som gjekk føre seg nord for Alpane.
Donizetti
Gaetano Donizetti frå den norditalienske byen Bergamo er framleis kjend som ein av dei største operakomponistane. Han var uvanleg produktiv, med kring 75 operaar, og i gode år kunne han fullføra fire av slaget. Hjå kritikarane fekk han difor aukenamnet «Dozinetti», som tyder «små dusin» på italiensk, eit anagram som impliserer at verka hans var for dusinvare å rekna.
Men han laga òg ei mengd symfoniske verk og kammermusikk. Duoen Insolito 8cento gjev oss på plata Opere per violino e pianoforte smakebitar av det sistnemnde, med to variasjonsverk, ein sonate og ein «Scherzo» («musikalsk spøk») for fiolin og klaver.
Eg har sans for fleire Doniziettis operaar, men kammermusikken på plata verkar trøyttande, nett av di han er så operaaktig. Klaveret hamrar fram akkordar på orkestervis eller spelar unisont med fiolinen, som «syng» som ei primadonna. Mange musikalske tema er då også henta direkte frå operaane hans. «Scherzo» frå 1826, til dømes, baserer seg utelukkande på slike. Lyttaropplevinga blir ikkje betre av at fiolinisten Angelo de Magistris spelar surt (for høg intonasjon) og slit med å forma songlege frasar. Eg veit at eg tenderer til å dømma den italienske instrumentalmusikken frå 1800-talet ut ifrå tysk-austerrikske kriterium. Men den musikalske tenkjemåten til italienarar som Donizetti er så uløyseleg knytt til operaens skjønne song og dramatiske verkemiddel at kammermusikken taper sjølvstende.
Castrucci-brørne
Slik var det altså ikkje hundre år tidlegare, då Italia var stileksportør for det nyaste innan fiolinmusikk. Plata med sonatar av romarane Pietro (1679–1752) og Prospero Castrucci (1690–1760) syner dette. Begge busette seg i England, der dei gjorde fiolinmusikken i tradisjonen etter den skilsetjande læraren sin, Corelli, kjend. (Også tyskarane Telemann, J.S. Bach og Händel imiterte han.)
Castrucci-sonatane syner solid handverk og stilkjensle – noko som òg gjeld utøvarane, særleg organisten Davide Merello, med sitt grundige og fasettrike akkompagnement.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Sofi Oksanen er av dei forfattarane som har fått flest prisar i Norden. Bøkene hennar er omsette til 46 språk. Biletet er frå bokmessa i Wien i 2022.
Foto: Nicola Montfort / Wikimedia Commons
Vald mot kvinner som våpen
Sofi Oksanen ønskte å skrive ei bok som er tilgjengeleg for vanlege lesarar, som kan lesast utan kart og utan at ein treng følgje krigsnyhenda dag for dag. At essayet Putins krig mot kvinner skulle bli så skremmande, såg ho ikkje heilt for seg.
Gjengkrim – ein varsla katastrofe
Det går knapt ein dag utan grove valdshendingar i Oslo. Bak står gjengar og mektige kriminelle nettverk som har vakse fram dei siste ti åra.
For Balázs Orbán, som er politisk rådgjevar for statsministeren, er jobben å halda fast ved dei langsiktige måla til regjeringa mellom alle dei mindre og større oppgåvene i kvardagen.
Foto frå heimesida til Orbán Balázs i regjeringa
Verda ifølgje Orbán
BUDAPEST: I ei ny bok fortel ideologen til Viktor Orbán korleis Ungarn vil utfordra den liberale verdsordninga. Weekendavisen har møtt han.
Studentar mot politi ved Columbia- universitetet 30. april, då Palestina- aktivist-leiren skulle rivast.
Foto: Caitlin Ochs / Reuters / NTB
Ekko frå sekstiåra
Demonstrasjonane mot Israel og Gaza-krigen på universitet i USA vekkjer til live minnet om studentoppstandane i seksti- og syttiåra.
Eit portrett av filosofen Germaine de Staël, ein sveitsisk filosof som levde og virka 17- og 1800-talet. Ho er ei av fleire kvinnelege filosofar som har fått meir merksemd dei siste åra, ikkje minst takka vere arbeidet til filosof Kristin Gjesdal.
Filosofiske forviklingar
Professor Tove Pettersen meiner filosofifaget har eit likestillingsproblem.
Papiravisa