I Dag og Tid 17. desember skriv Sjur Haga Bringeland under tittelen: «Det hev ei rose sprunge på ymse vis.» Det har det ogso gjort i nyare norske salmebøker, der den katolske, som eg sjølv var redaktør for, er den einaste som held seg til biskop Peter Hognestads eigen tekst.

Det er so mange som har meiningar i moderne salmebokkomitear, det er so mange omsyn å ta av teologiske, språkpolitiske og ikkje minst kjønnspolitiske grunnar, at diktarordet ikkje sjeldan må vika for dårlege eller halvgode – og oftast umusikalske – omskrivingar. Dei skjønar ikkje kor lite som skal til før det skurrar i det poetiske.

Ei rosa

I Norsk Salmebok frå 1985 var ordlyden: «Det har ei rose sprunge.» Det var eit framsteg då «hev» kom attende i utgåva frå 2013. Men forma «rose» kling ikkje godt; poeten Hognestad var for musikalsk til å tola so mange spisse e-ar etter kvarandre: o – a – u er det rette: «Det hev ei rosa sprunge.»

Me er mange på Vestlandet som framleis seier «ei rosa», og kva er grunnen til å retta jærbuen og Bjørgvin-bispen Hognestad til austnorsk?

I den katolske utgåva har me òg halde på «som federne hev sunge», medan dei andre har «fedrane». Det finst det tilgjeving for, men ikkje for framhaldet: «av Isais rot ho rann.» Her får verselina ein altfor tung, nærast omstendeleg opptakt – me anar eksegetisk innblanding! «Isais rot» er fælt, særleg ille er s-en i genitiv. Isai var far til kong David, men i tradisjonen har han ogso namneforma Jesse: «Av Jesse rot ho rann», seier poeten Hognestad.

E-sykje

Den same austnorske e-sykja finn me i «Fager kveldsol smiler», der Hognestad skriv i andre vers: «Ingen kveld kan læra/ bekken fred og ro,/ ingi klokka bera/ honom kvilebod.» I 2013 er «ingi klokka» vorte til «ingi klokke», som er særs usymmetrisk, for til den gamle forma «ingi» svarar den gamle forma «klokka». Av same grunn burde «så» få vera «so» i «So mitt hjarta stundar …» Alt dette er døme på kor umusikalske komiteane har vore.

I tillegg er dei ideologiske på snerpete vis. Eg oppdaga det i ei gravferd, der salmen «Leid, milde ljos» vart sungen, skriven av John Henry Newman i 1833, og nydikta av Hognestad i 1914. I andre vers lèt han den seinare kardinalen seia: «Eg ville leva vilt, var stolt og strid/ og stor i mod – å, gløym den dårskaps tid!»

På songarket i gravferda stod det «eg ville leva fritt» i staden for «vilt». Min fyrste tanke var at endringa kom av omtanke for den døde, men då eg slo opp i salmeboka frå 2013, såg eg at for den siste av salmebokkomiteane var det like forkasteleg å vilja leva fritt som å vilja leva vilt.

I min salmebokkomité sat Wolfgang Plagge, som har sokalla «absolutt gehør». At han i ein mannsalder har vore dirigent for eit kyrkjekor som oftast syng falskt, seier mykje om mannens hjartelag. Korleis det kan kjennast, kan me knapt tenkja oss. Men når me les komitévarianten av desse herlege Hognestad-salmane, skjønar me kor lite som skal til for å skjemma det sublime.

Kjell Arild Pollestad

Kjell Arild Pollestad er forfattar, omsetjar, katolsk prest i unåde og fast skribent i Dag og Tid.