Kyrkjekonsert

Telemann, Porpora, Zelenka, J.L. Bach, J.B. Bach, Händel:

Psalms, Sinfonies and
Slow Air

Edvard Grieg Vokalensemble; Barokkanerne; leiing: Steven Devine
Bergen domkyrkje, fredag 22. september

Bergen kirkeautunnale er ein kyrkjemusikkfestival som går over fem dagar kvar haust. I år hadde han to dusin arrangement på plakaten, elleve av desse reine konsertar. Barokkonserten i domkyrkja på fredag var interessant av di han var så «sviskefri»: Fire av dei seks komponistane er beint fram ukjende i Noreg, og stykka av dei to kjende – Händel og Telemann – blir sjeldan spelte. Originalinstrumentorkesteret Barokkanerne stilte med reint strykeorkester, saman med Bergens profesjonelle kor Edvard Grieg Vokalensemble. Engelske Steven Devine leia det heile med energisk direksjon frå cembaloen og orgelet.

Telemann

Konserten opna med ein dissonans: ouverturen frå ein orkestersuite i h-moll (TWV 55.h2) av Georg Philipp Telemann (1681–1767), som byrjar med ein så krass akkord at folk kvakk til i kyrkjebenken. Denne typen fransk musikk var særs populær i det frankofile Tyskland i fyrste helvta av 1700-talet, og Telemann gjorde han til sin spesialitet. Han komponerte hundrevis av orkestersuitar. Dei er alle skjematiske i forma, men vanlegvis har dei ein eller annan genial vri som gjev kvart verk eit uttrykksmessig særpreg. Konsertmeisteren Huw Daniel leia fiolinane og bratsjane med samlande gestus og sørgde for klår og velkoordinert strykarklang. Intonasjonen var her og i resten av konserten mest utan unntak god.

Den arkaiske tonesetjinga av Bibelens 7. salme som fylgde, «Herr, strafe mich nicht» (TWV 7:3), må vera blant Telemanns tidlegaste verk. Dette er luthersk kyrkjemusikk av det mørke og alvorsame slaget, komponert som ei samanhengande lekkje av stutte songavsnitt og korparti, heilt utan elegante ariar og forteljande resitativ. Men det alvorsame verkar likevel ikkje trykkjande, for på typisk 1600-talsvis blir lidinga og dauden alltid sett i lys av livet som ventar den trufaste i æva. Dirigenten Devine fekk godt fram kontrastane i Telemanns lågmælt retoriske komposisjon.

Zelenka

Uhøyrd livfull katolisisme fylgde – uhøyrd i meininga at stykket aldri har vore å høyra i Noreg før: Jan Dismas Zelenkas (1679–1745) Confitebor tibi, Domine (ZWV 100), som er ei typisk salmetonesetjing for denne bøhmiske komponisten. Orkesterparten er nemleg halden i lys og italiensk stil, mens korpartia gjerne er innfløkt fleirstemmige slik protestantiske kyrkjemusikarar framelska dei. Blandinga av sørleg sanselegdom og tysk grannsemd er ideell.

Edvard Grieg Vokalensemble hadde her noko å bryna seg på, og dei kom jamt godt frå det, sjølv om somme av tempoa kunne vore høgare. Det sterkaste Zelenka-verket eg har høyrt, var det ikkje. Men å oppleva ny gamal musikk er alltid interessant, og Devines entusiastiske direksjon gjorde det til konsertens høgdepunkt.

To bachar

Også Bach stod på programmet. Ikkje Johann Sebastian, men to eldre slektningar av han: firmenningen Johann Ludwig Bach (1677–1732) og tremenningen Johann Bernhard Bach (1676–1749). Motetten Unsere Trübsal av den fyrstnemnde bachen, med tekst frå Paulus’ andre brev til korintarane, var det einaste som blei sunge a capella, altså utan instrument, medan dei tre satsane frå ein elegant orkestersuite av den sistnemnde var med berre orkester.

Motetten er typisk for 1600-talets vokalmusikktradisjon i Thüringen, området midt i Tyskland, der Johann Sebastian voks opp. Me talar om bruksmusikk for gudsteneste, bryllaup og gravferder, handverksmessig godt tillaga med relativt enkle kompositoriske verkemiddel.

Händel

Både her og i tyskaren Georg Friedrich Händels (1685–1759) italienske ungdomsverk Nisi Dominus (HWV 238), som avslutta programmet, blei me vare Edvard Grieg Vokalensembles styrke – og veikskap – i slikt barokt repertoar. Koret er lite (berre to vokalistar per stemme), og alle medlemene er yrkesmusikarar og dugande solistar. Dette gjer at det «manøvrerer» ledig i snøgge satsar, og at den lydlege balansen med orkesteret verkar avstemt.

Likevel blei ensembleklangen stundom for ueinsarta, noko som hadde med framføringsstilen og songteknikken til somme av songarane å gjera. Barokkanerne spelar jo på gjennomført barokk måte, med luftig artikulasjon og beine, vibratolause strykartonar. Koret, derimot, tenderte mot det romantiske, med utdregne frasar i legato, ofte sungne med gjennomgåande vibrato. Særleg i Händels stykke klang det for tungt og slepande i høve til orkesteret.

Eit heldig unntak var sopranen Hannah Littleton, som song med gjennomført barokk teknikk, slik at klangen blanda seg vakkert med strykarane. Nemnast lyt òg tenoren Tyler Ray og bassen Ørjan Hartveit, som begge var gode.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.