Standard­innspelinga

Schütz, Heini­chen, Zelenka, Bach, Ristori, Hasse,
Homilius, Paër:

Meister der Dresdner Kirchenmusik

Ymse kor, solistar, orkester og dirigentar. Carus 2018.

Dresden som kulturby står i særstilling i Tyskland på grunn av den unike kunstsamlinga og barokkarkitekturen. Like imponerande må musikklivet ha arta seg i barokken. Men musikken som beinveges klingande kunstform, må jo – ulikt den bildande kunsten og bygningane – «gjenopplivast» for å opplevast.

Det var dette ei rekkje ensemble og dirigentar gjorde på plateselskapet Carus for fem år sidan, då dei med mammutalbumet Meister der Dresdner Kirchenmusik reiste eit musikalsk monument over den gamle saksiske residensbyen. Boksen med ti CD-ar gjev oss musikk frå tre hundreår. Mange av verka blir sjeldan blir framførte.

Italienskprega

Mesteparten av den innspelte kyrkjemusikken er katolsk og komponert i italiensk stil. Historisk står også Dresdens kyrkjemusikktradisjon i særstilling i Tyskland – av konfesjonelle grunnar. På 1500-talet, i tida då Heinrich Schütz (1585–1672), den eldste komponisten på albumet, blei fødd, var Sachsen det einaste protestantiske kurfyrstedømmet i Tyskland.

Men då kurfyrst August den sterke av Sachsen i 1697 konverterte til katolisismen (for å bli polsk konge), fekk dette som gjerne blir kalla «reformasjonens moderland», brått eit katolsk statsoverhovud og katolsk hoff. Ved hoffet i Dresden styrkte ein utover på 1700-talet dei musikalske banda til Italia og tilsette italienske komponistar og tyskarar som var utdanna der. Ein markant kontrast til nabobyen Leipzig, altså, som var luthersk-ortodoks.

Virtuose blåsarar

Hoffkapellet i Dresden hadde i fyrste halvdel av 1700-talet ry på seg for å vera Tysklands beste, med eineståande homogenitet i strykarklangen og ein messingblåsarseksjon samansett av virtuosar. Hoffkapellmeister Johann David Heinichen (1683–1729) trong ikkje leggja band på seg då han komponerte sine store, teknisk krevjande messer, som albumet har tre av. Messe nr. 9 i D-dur er vel den finaste, med krevjande horn- og trompetparti som minner om G.F. Händels orkestermusikk.

Også svært italiensk, men meir kontrapunktisk prega, kling musikken til den bøhmiskfødde Jan Dismas Zelenka (1679–1745). Denne lite kjende, men særmerkte og spennande komponisten er representert med Te Deum i D-dur. Komposisjonen har store kontrastar, med kraftfulle korsatsar som «Judex crederis» og intime ariar som «Tu ad liberandum», der to fløyter utan bass akkompagner altsolisten.

Musikk av den lutherske kantoren Johann Sebastian Bach (1685–1750) er forresten også med, nærare bestemt byrjinga («Kyrie»- og «Gloria»-delen) av det som seinare blei Messe i h-moll. Med desse komposisjonane, som kunne brukast i både protestantisk og katolsk gudsteneste, søkte Bach i 1733 om ein ærestittel ved hoffet i Dresden, som han tre år seinare fekk innvilga: Compositeur bei der Hof Capelle – «Komponist ved hoffkapellet».

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.