Lytt til Ness
Hayden Thorpe har tonesett ein parabel om menneskets destruktive krefter.
Hayden Thorpe har henta inspirasjon frå forfattaren Robert MacFarlane til det nyaste albumet.
Foto: Eeva Rinne
Rock
Hayden Thorpe:
Ness
Domino
Lytt, er oppmodinga i «Merman», opningssporet på Ness, det tredje soloalbumet frå Hayden Thorpe, idet noko som liknar hjarteslag, festar seg i ein rytme. Eit elektrisk gitarriff får leggje seg i botnen, og etter kvart kjem Jack McNeills klarinett snikande.
Eg vert slegen av kor vakker røysta til den tidlegare vokalisten og frontmannen i Wild Beasts er, ein svimlande tenor som har ein tendens til å setje enkelte lyttarar ut. Men kven er det vi vert bedne om å lytte til? Kva for eit landskap er vi på veg inn i?
Svaret på begge desse spørsmåla er det same: Ness. «Listen to Ness», syng Thorpe: «Ness speaks gull, speaks wave, speaks bracken & lapwing.» Poesien peikar oss i retning av kystliv og naturliv, men Ness talar med fleire tunger: «Ness speaks pagoda, transmission, reception.»
Mange lag
Det er mange lag å pakke ut for den som skal skrive om Ness. Verket er ei tonesetjing av store delar av boka forfattaren Robert Macfarlane og biletkunstnaren Stanley Donwood først gav ut for seks år sidan, som sirklar rundt Orford Ness, eit naturreservat på Suffolk-kysten, som historisk er kjent som testområde for det britiske forsvaret gjennom vel sytti år.
Måkeskrik møter testing av atomvåpen – det var desse motsetjingane som danna utgangspunktet for Macfarlanes tekst, som trekkjer på litterære grep kjende frå til dømes det gammalengelske heltediktet Beowulf i ei skildring av kamp mellom ulike krefter.
Ness framstår dermed som eit mytisk landskap, der element frå naturen konvergerer i noko monstrøst, i møte med «the Armourer», som driv med strategiske disposisjonar saman med «the Engineer», «the Botanist», «the Ornithologist» og «the Physicist». Macfarlanes tekst, som med intrikate bokstavrim i utgangspunktet passar godt til resitasjon, vert i Thorpes hender eit fascinerande stykke kunst-kammerpop – assosiasjonane mine går til musikken Mark Hollis laga med og utan Talk Talk, på plater som Spirit of Eden (1988) og Mark Hollis (1998).
Fleire klangbotnar
Orkestreringa med Propellor Ensemble (arrangert av McNeill) er spiss og nøktern, og korarrangement og høgtlesing, begge ved Kerry Andrew, passar perfekt inn. Skaffar du deg vinylutgåva, får du til og med eit inntrykk av korleis Radiohead-kunstnar Donwood visualiserer Ness i boka, som saman med plata utgjer eit retteleg totalkunstverk som dreg på kreative krefter på tvers.
Macfarlane og Thorpe kom i kontakt med kvarandre då sistnemnde flytta tilbake til heimtraktene under pandemien. Det første samarbeidet var ein kveld der forfattaren las høgt og musikaren akkompagnerte. Då det gav meirsmak, var dei første stega på vegen til plateutgivinga Ness tekne.
Som lesar av Macfarlane gjennom mange år sat eg klar med boka i fanget då musikken først fylte rommet, og det gjer meg ikkje mindre imponert over det Thorpe har fått til – Ness har fått eit liv til, med endå fleire klangbotnar, og eit nytt publikum.
Øyvind Vågnes
Øyvind Vågnes er forfattar, professor ved Universitetet i Bergen, og fast musikkskribent i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Rock
Hayden Thorpe:
Ness
Domino
Lytt, er oppmodinga i «Merman», opningssporet på Ness, det tredje soloalbumet frå Hayden Thorpe, idet noko som liknar hjarteslag, festar seg i ein rytme. Eit elektrisk gitarriff får leggje seg i botnen, og etter kvart kjem Jack McNeills klarinett snikande.
Eg vert slegen av kor vakker røysta til den tidlegare vokalisten og frontmannen i Wild Beasts er, ein svimlande tenor som har ein tendens til å setje enkelte lyttarar ut. Men kven er det vi vert bedne om å lytte til? Kva for eit landskap er vi på veg inn i?
Svaret på begge desse spørsmåla er det same: Ness. «Listen to Ness», syng Thorpe: «Ness speaks gull, speaks wave, speaks bracken & lapwing.» Poesien peikar oss i retning av kystliv og naturliv, men Ness talar med fleire tunger: «Ness speaks pagoda, transmission, reception.»
Mange lag
Det er mange lag å pakke ut for den som skal skrive om Ness. Verket er ei tonesetjing av store delar av boka forfattaren Robert Macfarlane og biletkunstnaren Stanley Donwood først gav ut for seks år sidan, som sirklar rundt Orford Ness, eit naturreservat på Suffolk-kysten, som historisk er kjent som testområde for det britiske forsvaret gjennom vel sytti år.
Måkeskrik møter testing av atomvåpen – det var desse motsetjingane som danna utgangspunktet for Macfarlanes tekst, som trekkjer på litterære grep kjende frå til dømes det gammalengelske heltediktet Beowulf i ei skildring av kamp mellom ulike krefter.
Ness framstår dermed som eit mytisk landskap, der element frå naturen konvergerer i noko monstrøst, i møte med «the Armourer», som driv med strategiske disposisjonar saman med «the Engineer», «the Botanist», «the Ornithologist» og «the Physicist». Macfarlanes tekst, som med intrikate bokstavrim i utgangspunktet passar godt til resitasjon, vert i Thorpes hender eit fascinerande stykke kunst-kammerpop – assosiasjonane mine går til musikken Mark Hollis laga med og utan Talk Talk, på plater som Spirit of Eden (1988) og Mark Hollis (1998).
Fleire klangbotnar
Orkestreringa med Propellor Ensemble (arrangert av McNeill) er spiss og nøktern, og korarrangement og høgtlesing, begge ved Kerry Andrew, passar perfekt inn. Skaffar du deg vinylutgåva, får du til og med eit inntrykk av korleis Radiohead-kunstnar Donwood visualiserer Ness i boka, som saman med plata utgjer eit retteleg totalkunstverk som dreg på kreative krefter på tvers.
Macfarlane og Thorpe kom i kontakt med kvarandre då sistnemnde flytta tilbake til heimtraktene under pandemien. Det første samarbeidet var ein kveld der forfattaren las høgt og musikaren akkompagnerte. Då det gav meirsmak, var dei første stega på vegen til plateutgivinga Ness tekne.
Som lesar av Macfarlane gjennom mange år sat eg klar med boka i fanget då musikken først fylte rommet, og det gjer meg ikkje mindre imponert over det Thorpe har fått til – Ness har fått eit liv til, med endå fleire klangbotnar, og eit nytt publikum.
Øyvind Vågnes
Øyvind Vågnes er forfattar, professor ved Universitetet i Bergen, og fast musikkskribent i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Kunnskapsminister Kari Nessa Nordtun (Ap) la nyleg fram ei stortingsmelding for 5. til 10. trinn i grunnskulen. Der opnar ho for eit ordskifte om språkfaga i ungdomsskulen.
Foto: Lise Åserud / NTB
Språkfag i spel
Kunnskapsministeren vil gje fleire elevar høve til å velje arbeidslivsfag. Lærarar åtvarar mot å la det gå på kostnad av språkopplæringa.
Joaquin Phoenix spelar hovudrolla som Joker.
Foto: Warner Bros. Discovery
Dyster dobbeldose
Denne runden med Jokeren ber det same mørket med nye tonar.
I hamnebassenget om lag her lét Dia í Geil seg døype grytidleg ein kald oktobersøndag for snart 150 år sidan. Det var starten på vekkinga som gjorde Brø¿rasamkoman til eit livskraftig samfunn som framleis styrer mykje på Færøyane.
Alle foto: Hallgeir Opedal
Om Gud og lausriving
Siste dag i oktober i 1880 lét Dia í Geil seg døype i hamnebassenget i Tórshavn, og etter det skulle Færøyane aldri bli det same.
VINNAREN: På søndag vart Herbert Kickls Fridomsparti (FPÖ) for første gongen største parti i det austerrikske parlamentsvalet. Får partiet makt, vil dei jobbe for å oppheve sanksjonar mot Russland.
Foto: Lisa Leutner / Reuters/ NTB
Politikk i grenseland
Austerrikarane ser på seg sjølv som ein fredsnasjon. Likevel røystar ein tredel på prorussiske høgrepopulistar.
Lewis Lapham på Lapham’s Quarterly-kontoret ved Union Square på Manhattan.
Ein lang marsj mot idiotveldet
NEW YORK: Sett frå minnestunda for Lewis Lapham ser den politiske dagsordenen i USA mindre ny ut.