Rock

John Cale:

Mercy

Domino / Playground

Det var då eg først høyrde «Story of Blood», at eg tok til å sjå fram til Mercy, det nye albumet til John Cale. Den første smakebiten, «Night Crawling», det einaste sporet på plata som klokkar inn på under fem minutt, var pirrande nok, med sine utvitydige David Bowie-referansar, men med den andre singelen fekk vi auge på artisten i eit meir eksperimenterande musikalsk terreng, der han ofte er på sitt beste. Over knapt åtte minutt brettar han ut ein motsetjingsfull biletkrins, der blodet får stå som symbol for både liv og død, medan vi høyrer røysta til Natalie Mering (Weyes Blood) på ein ganske ny måte. Dette er saker, tenkte eg.

Fleire stader på Mercy møter vi Cale i dette utprøvande landskapet, der enkle løysningar ikkje er eit alternativ. På sitt mest kompromisslause er han kanskje i ein komposisjon som «The Legal Status of Ice», der han med Fat White Family kryssar fleire sjangrar i eit spor som aldri slår seg til ro musikalsk, og tematiserer den menneskeskapte utarminga av planeten i ei konfronterande og ikkje lett tilgjengeleg etisk utspørjing av handling og konsekvens. Å kalle denne musikken for ein «låt» er kanskje ikkje presist nok.

Nye komposisjonar

Ei plate med nye komposisjonar frå Cale er ikkje noka småhending, ikkje minst når det no har gått ti år sidan sist. Ei uro kjenneteiknar Mercy, både kreativt og eksistensielt, i likskap med mykje av musikken til mannen, anten vi no snakkar om Paris 1919 (1973), Fear (1974), Music for a New Society (1982), eller førre plate med nytt materiale, Shifty Adventures in Nokie Wood (2012).

Som desse utgivingane har også Mercy noko tiltalande kjølig og hardt over seg, og tida kjennest rett for stemningane Cale er så god til å mane fram.

Sidan førre album har vi levt gjennom mangt, og på ulike måtar kan ein ane dette på Mercy, i form av meir eller mindre tydelege avtrykk av Trump, brexit, covid-19, ekstremisme og borgarrettskamp, og altså tilspissinga av den vedvarande destruksjonen av kloden.

Cale, som fylte 80 i fjor, er ein slik fyr som nemner Samuel Beckett og Orson Welles i intervju, og mykje av det han har laga, fører på ulike vis ein modernistisk estetikk inn i populærmusikken og kunsten inn i populærkulturen. Han studerte musikk ved Goldsmiths i London, flytta til New York i 1963, og var med på å forme The Velvet Underground, som han forlét i 1968. I tillegg til ein rik katalog som soloartist vil fleire kjenne han frå samarbeid med mellom andre Brian Eno, og som produsent på fleire markante utgivingar (mellom dei Patti Smiths Horses).

Bowie i bakgrunnen

Desse erfaringane kan ein høyre på soliditeten i handverket på Mercy, men også i den rastlaust nyfikne musikkproduksjonen, som ikkje stivnar i velprøvde strukturar. Ei slik grunnhaldning er også reflektert i spekteret av gjestar som er inviterte inn, som ikkje høyrer til Cales eigen generasjon (Animal Collective, Sylvan Esso, Laurel Halo, Tei Shi, Actress).

I det ein vel må kalle livets haust, har Cale blikket retta både mot det som har vore, og det som skal komme. Kanskje kan ein seie at han er kreativt tilbakeskodande? På M:Fans (2016) nytolka han og skrudde om på Music for a New Society (1982). Og sjølv om alt på Mercy er nytt, spøker altså Bowie i skuggane, nett slik Nico gjer det på «Moonstruck», som Cale framførte for første gong på ein konsert der 80-årsdagen hans vart feira i fjor.

Alle som har lytta til konsertalbumet Fragments from a Rainy Season (1992), veit at Cale kan strippe ned sine eigne låtar til det heilt essensielle om han vil det, og at det han står att med då, er av særs høg kvalitet.

Dette gjeld også for Mercy, og det er berre å glede seg til han kjem til Oslo og til Loaded i juni, med ein rikhaldig katalog å trekkje frå – det skal verte spennande å høyre korleis han vel å kle både gammalt og nytt.

Mercy kjem ut 20. januar.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar og fast musikkskribent i Dag og Tid.