CD

Franz Schubert:

Messe in As-Dur D 678

Kammerchor Stuttgart; Hofkapelle Stuttgart; dir.: Frieder Bernius. Hänssler Classic 2023.

Det var få verk wienaren Franz Schubert bala lenger med enn Messe i Ass-dur, D 978. Han tok til med komponeringa i 1819, og i 1822 avslutta han arbeidet og fekk verket framført. Men han var openbert ikkje nøgd, for i 1825 fann han atter fram partituret og endra alt frå små detaljar til heile satsar.

Ulikt dei andre messetonesetjingane hans var ikkje Ass-dur-messa eit tingingsverk mynta på ein spesiell kyrkjeleg festdag. Ho skulle derimot inngå i ein jobbsøknad – til den lenge vakante visekapellmeisterstillinga ved keisarhoffet i Wien. Men Schubert blei skuffa då han fekk partituret i retur frå den keisarlege kapellmeisteren Joseph von Eybler, med påskrifta: «Messa er fin, den, men ikkje komponert i stilen keisaren likar.»

Keisarens konservative smak og sans for formstreng og skjøneleg musikk hadde Schubert eigentleg teke omsyn til då han reviderte messa, ein revisjon som for det meste gjekk ut på å forenkla satsstrukturen. Men det tre kvarter lange verket var altså framleis «framtidsmusikk» i monarkens øyro. Det gjekk som med så mange av Schuberts store verk: Fyrst nærare førti år etter komponistens død blei stykket atter framført.

God solistkvartett

Den røynde Schubert-tolkaren Frieder Bernius kjem no med ei gjennomarbeidd og interessant innspeling av messa, med Kammerchor og Hofkapelle Stuttgart. Det sistnemnde ensemblet spelar på kopiar av instrument frå tidleg 1800-tal.

Bernius er ein framifrå kordirigent. Men eg er òg nøgd med valet hans av songsolistar. Dei har alle slanke, unge røyster, og i passasjane der dei syng saman i såkalla solistkvartett (til dømes i andresatsen «Gloria»), er klangen vakkert homogen og dynamisk velbalansert. Openbert har alle solistane røynsle som korsongarar. Ein høyrer det på den gode evna deira til å moderera uttrykket og tilpassa seg i samsong med andre.

Stilkopi

Når det gjeld sjølve verket, lyt eg innrømma at det tok lang tid før eg lærte meg å lika Schuberts kyrkjemusikk. Heilt har eg vel forresten ikkje lært det endå.

Noko av det som gjer Schubert til ein av mine favorittar, er det som på fagspråket blir kalla «personalstilen» hans, altså det stilistisk særeigne ved musikken, det som gjer han attkjenneleg «schubertsk».

I messene er ikkje alltid denne schubertske tonen der, særleg i dei kontrapunktiske korsatsane. Korfugen i slutten av andresatsen «Gloria» er eit godt døme. Denne typen lærd, kontrapunktisk komposisjonsmåte var noko Schubert tileigna seg seint i sitt korte liv. G.F. Händels oratorium tente her som førebilete. Det kling då òg litt som stilkopi.

Ekte schubertsk tone, derimot, med plastisk-lyrisk melodiutforming og innfallsrik blanding av strykarar og blåsarar, finn me i den nest siste satsen «Benedictus» – som samstundes er den messesatsen som har minst kyrkjemusikkpreg.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.