CD

Antonín Dvorák:

Symphonies Nos. 8 & 7

Philharmonia Zurich, dir.: Gianandrea Noseda. Philharmonia Rec 2022

«De vil vita kva eg gjer? Eg har hovudet fullt av idéar. Om ein berre kunne skriva ned alt på ein gong! Men kva skal ein gjera? Eg kan ikkje skriva snøggare enn handa tillèt. Det går raskare enn eg hadde venta, og melodiane kjem som flygande til meg.» Dette skreiv Antonín Dvorák i eit brev sommaren 1889, medan han arbeidde med Symfoni nr. 8 i G-dur, op. 88, på landstaden sin sør for Praha.

Den bognande musikalske idérikdomen – med «idéar» er melodiske tema meint – merkar me i opuset som opnar Philharmonia Zurichs album med dei to såkalla engelske symfoniane hans. Det verkar mest som om komponisten har for mykje på hjartet, at han heile tida vil vidare med dei rapsodiske innfalla sine, og difor nedprioriterer å utvikla det musikalske materialet sitt på den måten den tysk-austerrikske symfonitradisjonen han stod i, føreskreiv.

Johannes Brahms, sponsoren hans, ytra ein gong at «karen har meir idéar enn vi alle, for det han kasserer [av musikalsk materiale], kunne andre ha snikra saman til hovudtema». Men i åttandesymfonien tykte den formstrenge Brahms det gjekk for vidt: «Her driv for mykje fragmentarisk og uvesentleg omkring. Alt er fint og musikalsk fengjande – men der manglar hovudsaker!»

Elegant energisk

Philharmonia Zürich (Zürich-operaens orkester) blir leia av italienaren Gianandrea Noseda, som er orkesterets sjefdirigent – eller Generalmusikdirektor, som det så schwungfullt heiter der. Styrken ved tolkinga hans er den briljante orkesterklangen og dei store gestane og lange linene i fraseringa. Dette går diverre på kostnad av detaljane, som det er så mange av i åttandesymfonien.

Referanseinnspelinga mi frå 1999, der austerrikaren Nikolaus Harnoncourt dirigerer Concertgebouw-orkesteret i Amsterdam, tek betre vare på einskildelementa og får frasane til å «pusta» organisk, med dynamiske og rytmiske detaljar som Zürich-orkesteret glattar over. Hjå Harnoncourt går grannsemda likevel ikkje på kostnad av dei store linene. Særleg i fyrstesatsen «Allegro con brio» får han fram fleire lag av meining, noko som til samanlikning gjer Nosedas tolking heller nyanselaus.

Myrmarsj

Denne tendensen blir endå tydelegare når ein lyttar til det andre stykket på plata, Symfoni nr. 7 i d-moll, op. 70, som Dvorák skreiv på oppdrag frå London Philharmonic Society i 1884. Komponisten klarer her meisterleg å foredla og integrera folkemusikalsk materiale frå heimlandet i den klassisk-romantiske symfoniforma.

Ulikt åttandesymfonien er grunntonen i den sjuande tragisk og stundom heroisk. Dette tek Noseda og Zürich-orkesteret for lett på. Dei tunge, djupe akkordane i opninga av finalesatsen Allegro, som hjå Harnoncourt kling som ein mødesam marsj gjennom myr, mobiliserer krefter Noseda aldri utløyser med sitt orkester.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.