Folk

Lankum:

False Lankum

Playground

Vi har ikkje komme meir enn tre–fire verseliner inn i False Lankum, vårens nye plate frå Dublin-bandet Lankum, før vi er framme ved den første gravsteinen, i «Go Dig My Grave». Han er i marmor og tilhøyrer ei jente som i djup kjærleikssorg ikkje har sett nokon annan utveg enn å gjere ende på livet. Som sitt siste ønske bestemmer ho si eiga gravskrift og ber om ei snøkvit due «to tell this world that I died for love».

For lyttarar som graviterer mot musikk som trekkjer vekslar på den mørkare delen av folktradisjonen, bør Lankum passe godt, for denne opninga er ein god indikasjon på kva landskap vi er på veg inn i. Brørne Ian og Daragh Lynch dreiv opphavleg med ganske så hardbarka punk, men då dei fekk med seg Cormac MacDiarmada og Radie Peat for å lage musikk, var det for å gjere sin eigen vri på folken (først under bandnamnet Lynched i 2014, då dei gav ut Cold Old Fire).

Morbiditet

Då The Livelong Day kom ut i 2019, heitte bandet Lankum, og det var til jubel frå mellom andre The Guardian, som likte måten dei arrangerte gamle travarar på – som drikkevisa «The Wild Rover», kjend frå versjonar av til dømes The Dubliners og The Pogues – og gjorde dei til noko heilt nytt, langt råare og spissare.

Med False Lankum held dette arbeidet fram, og musikken framstår som skarpare enn nokosinne. Før du har gjort deg ferdig med dei tolv songane, har mangt skjedd ute på det store, mørke havet, og det har vore naudsynt å finne vegen til gravplassen meir enn ein gong til.

Det går ei åre av morbiditet gjennom songane Lankum likar å løfte fram. I «The New York Trader» får vi høyre om ein skipskaptein som ikkje har dei beste planane for mannskapet sitt, for å seie det mildt. Som om ikkje det var nok, har han også nokre skikkeleg stygge synder på samvitet – stygge nok til at det til slutt ber rett i sjøen med han. Så stilnar havet, og det ber vidare til «Amerikay».

«Lord Abore and Mary Flynn» er endå dystrare og styrkjer inntrykket av at Lankum ikkje bør sikte seg inn mot sensitivitetslyttarane mellom oss, for folktradisjonen er som kjent ikkje mindre brutal enn dei gamle folkeeventyra, med mange av dei same slitesterke tropane.

Groteske lagnader

Balladeriet som pendlar mellom havet, gravplassen og skjenkjestova, har ofte vore muntert instrumentert, slik ein kan tralle med til dei urovekkjande hendingane som vert skildra. Heilt slik er det ikkje med Lankum, og det gjer False Lankum særleg interessant å lytte til. Det er ikkje fritt for at det går kaldt nedover ryggen når strofe etter strofe meislar ut dei mest groteske lagnader.

At havet lokkar og byr på ein utveg, er knapt til mykje trøyst heller, og i botnen av glaset ventar berre nok ei eksistensiell krise. «Oh where is the weekend now», heiter det i «Monday Morning», som skildrar «the wrong end of the week for a smile». «The sun it turns to laugh at you and the planet that you’re on», heiter det passeleg oppbyggjeleg i fabelaktige, avsluttande «Turn».

Så er heller ikkje desse songane laga for å fortelje oss kor snille vi menneske er med kvarandre, og kor godt alt går til slutt, om vi berre oppfører oss. Til det formålet får vi finne andre songar.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar og fast musikkskribent i Dag og Tid.