CD

Georg Friedrich Händel:

Il Messia. Florence Version 1768

Innsbrucker Festwochenorchester; dir.: Allesandro De Marchi. CPO 2024

Verknadshistoria til Georg Friedrich Händels (1685–1759) oratorium er eineståande, for dei står i ein ubroten framføringstradisjon frå dei blei komponerte og fram til i dag. Hjå andre barokkomponistar er det jo annleis. J.S. Bachs store kyrkjemusikkverk, til dømes, var gløymde i nesten hundre år før dei kom på konsertrepertoaret.

Spesielt interessant er verknadshistoria til Händels Messiah, HWV 56. Dette bibelske oratoriet, som blei urframført i Dublin i 1742, blei raskt til eit av dei oftast spelte korverka internasjonalt. Fyrsteframføringa på kontinentet kan me takka ein engelsk lord for. George Nassau Clavering, 3. jarl av Cowper (1738–1789), la i 1756 ut på den for hans stand obligatoriske grand tour gjennom Italia. Firenze skulle i utgangspunktet bli siste stopp på danningsreisa, noko det på sitt vis også blei. Han busette seg nemleg i byen, der han samla kunst og arrangerte konsertar og operaframføringar til sin døyande dag.

Il Messia

Lord Clavering formidla italienske kunstverk til kjøparar i heimlandet. Fleire av hans Rafael-målarstykke heng no i National Gallery i London. Men kulturformidlinga gjekk også andre vegen, for då han i 1768 fekk tak i eit partitur av Händels Messias, gav han ein lokal diktar i oppdrag å omsetja den engelske librettoen til italiensk, og ein komponist å tilpassa melodiane til italiensken.

Urpremieren, som fann stad i storhertugen av Toscanas residens Palazzo Pitti, var det engelskmennene kallar an instant hit. Il Messia av «Giorgio Federico Hendel», som dei skreiv namnet hans, blei dei neste åra framført årleg i Firenze og gjorde mellom anna stort inntrykk på den unge W.A. Mozart.

Italiensk gusto

Lord Claverings florentinske Messias ligg no føre i ei live-innspeling med Innsbruck-festivalens orkester. Den langsame innleiinga av ouverturen, som eigentleg er i fransk stil, blir her tolka med erkeitaliensk gusto, det vil seia i ekstra langsamt tempo og med virtuost utsmykka fiolinstemme. Det er morosamt å høyra den vidgjetne «Halleluja»-satsen (spor 14), der det bombastisk engelske «and he shall reign for ever and ever» er blitt til «e regnerà per sempre, e sempre».

Somt kling faktisk betre på italiensk enn på originalspråket. Det har å gjera med at Händel i enkelte satsar nytta musikk frå gamle verk, med melodiar som opphavleg var mynta på annan tekst. Spesielt i korsatsen «For unto us a child is born» («Ecco già nato un pargoletto», spor 7) høver den italienske gjendiktinga framifrå til den rytmiske strukturen i melodien.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.