Effektfulle ekko
Václav Luks er ikkje nokon sentimentalist. Påskekantaten han dirigerte i Nikolaikyrkja, hadde driv frå byrjing til slutt.
Václav Luks dirigerer Collegium 1704 i Nikolaikyrkja i Leipzig.
Foto: Gert Mothes / Bach-Archiv Leipzig
Konsert
J.S. Bach, J.C. Bach, J. Bach, J.A. Reincken, N. Bruhns:
«Große ausdrückende» Lamenti
Collegium 1704; Collegium
Vocale 1704; dir.: Václav Luks.
Nikolaikirche Leipzig, 10. juni
Praha-orkesteret Collegium 1704, som Václav Luks dirigerer frå cembaloen, kjenner eg frå spanande innspelingar av ukjend bøhmisk barokkmusikk. Konserten med tittelen «Store, uttrykksfulle klagesongar» i Nikolaikyrkja torsdag 9. juni, baud på musikk av tre ulike «Bachar», som alle hadde Johann som førenamn (Johann var visst Bach-familiens yndlingsnamn).
Luks er ikkje nokon sentimentalist. Han føretrekkjer smal og konsis strykarklang, framføringar i friskt tempo og eit kor utan altfor mange songarar; det sistnemnde gjer det lett å «manøvrera» i raske korsatsar, som er Luks’ spesialitet.
Kor i løynd
Ikkje alle komposisjonane av dei eldre medlemene av Bach-familien var like interessante. Den mest særmerkte på programmet var Johann Bach (1604–1673), grandonkelen til Johann Sebastian, som kom frå Bach-familiens opphavsby Wechmar i Thüringen. Det spesielle ved sørgjemotetten hans Unser Leben ist ein Schatten for to kor, er at kor nummer to ifølgje partituret skal «stillast opp i løynd». Konsertgjengarane såg det altså ikkje, men høyrde det – indirekte, i form av effektfulle ekko.
Høgdepunktet var likevel J.S. Bachs Christ lag in Todes Banden, BWV 4, påskekantaten, som er ein av dei eldste og komposisjonsteknisk mest gamalmodige kantatane hans. Truleg er verket skrive som «prøvestykke» då han søkte på organistjobben i Mühlhausen i 1707, noko som kan vera grunnen til at musikken er så komplisert – søkjaren ville visa kva han var god for.
Luther-salme
Christ lag in Todes Banden byggjer på påskesalmen med same tittel frå 1524, der både tekst og melodi er av Luther. Bach tek føre seg salmen strofe for strofe og «bakar han inn» i 1600-talsmusikkens mest mangfaldige musikalske former. Kantaten er difor ein av hans mest alvorsame, med kompakte satsar som skaper eit veldig driv frå byrjing til slutt.
Jamvel det stutte instrumentalforspelet inneheld melodiske atterklangar av Luther-salmen. Luks fraserte forspelet i éi lang rørsle – som ein utvida opptakt til alt som fylgde.
Sjur Haga Bringeland
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Konsert
J.S. Bach, J.C. Bach, J. Bach, J.A. Reincken, N. Bruhns:
«Große ausdrückende» Lamenti
Collegium 1704; Collegium
Vocale 1704; dir.: Václav Luks.
Nikolaikirche Leipzig, 10. juni
Praha-orkesteret Collegium 1704, som Václav Luks dirigerer frå cembaloen, kjenner eg frå spanande innspelingar av ukjend bøhmisk barokkmusikk. Konserten med tittelen «Store, uttrykksfulle klagesongar» i Nikolaikyrkja torsdag 9. juni, baud på musikk av tre ulike «Bachar», som alle hadde Johann som førenamn (Johann var visst Bach-familiens yndlingsnamn).
Luks er ikkje nokon sentimentalist. Han føretrekkjer smal og konsis strykarklang, framføringar i friskt tempo og eit kor utan altfor mange songarar; det sistnemnde gjer det lett å «manøvrera» i raske korsatsar, som er Luks’ spesialitet.
Kor i løynd
Ikkje alle komposisjonane av dei eldre medlemene av Bach-familien var like interessante. Den mest særmerkte på programmet var Johann Bach (1604–1673), grandonkelen til Johann Sebastian, som kom frå Bach-familiens opphavsby Wechmar i Thüringen. Det spesielle ved sørgjemotetten hans Unser Leben ist ein Schatten for to kor, er at kor nummer to ifølgje partituret skal «stillast opp i løynd». Konsertgjengarane såg det altså ikkje, men høyrde det – indirekte, i form av effektfulle ekko.
Høgdepunktet var likevel J.S. Bachs Christ lag in Todes Banden, BWV 4, påskekantaten, som er ein av dei eldste og komposisjonsteknisk mest gamalmodige kantatane hans. Truleg er verket skrive som «prøvestykke» då han søkte på organistjobben i Mühlhausen i 1707, noko som kan vera grunnen til at musikken er så komplisert – søkjaren ville visa kva han var god for.
Luther-salme
Christ lag in Todes Banden byggjer på påskesalmen med same tittel frå 1524, der både tekst og melodi er av Luther. Bach tek føre seg salmen strofe for strofe og «bakar han inn» i 1600-talsmusikkens mest mangfaldige musikalske former. Kantaten er difor ein av hans mest alvorsame, med kompakte satsar som skaper eit veldig driv frå byrjing til slutt.
Jamvel det stutte instrumentalforspelet inneheld melodiske atterklangar av Luther-salmen. Luks fraserte forspelet i éi lang rørsle – som ein utvida opptakt til alt som fylgde.
Sjur Haga Bringeland
Fleire artiklar
Lars Elling har skrive eit portrett av venen Stian Carstensen.
Foto: Trond A. Isaksen
Singel og sanatorium
Lars Elling skriv sprudlande, intelligent overskotsprosa
frå sinnets undergrunn.
Oppsettingar og konsertar er ein viktig og synleg del av skolegangen på musikklinjene. Her frå Hakkebakkeskogen ved Stord vidaregåande skule.
Foto: Stord vgs
Kampen om kunstfaga
Om kunstfaglege linjer ved vidaregåande skolar har livets rett, er ein årleg debatt når elevplassar og kroner skal fordelast.
Den norske fiskeflåten er mangfaldig. Her er ringnotfartøy ved kai i Egersund våren 2017.
Foto: Per Anders Todal
Fiskar er fiskar verst
Striden om kvotemeldinga kan få Fiskarlaget til å rivne.
Mannsutvalet saman med kultur- og likestillingsminister Lubna Jaffery under overrekkinga av rapporten.
Foto: Ole Berg-Rusten
Vil avlive likestillingsmytar
Forskar Mari Teigen ønskjer seg ein kjønnsdebatt bygd på kunnskap.
Statsministeren i Storbritannia, Rishi Sunak, har varsla at dei fyrste flya mot Rwanda skal vere i lufta løpet av ti til tolv veker.
Foto: Toby Melville / Reuters / NTB
Vil nytte Rwanda
som asylskremsel
Den som prøver å ta seg til Storbritannia med båt over Den engelske kanalen for å søkje asyl, risikerer i framtida å verte sett på eit fly til Rwanda utan høve til å returnere.
Papiravisa