Instrumental

Daniel Lanois:

Player, Piano

Modern Recordings / BMG

Det er ikkje rart at Daniel Lanois må tenkje seg godt om kvar gong han får spørsmål om kva for ei av platene han har produsert, som er «karrieredefinerande», noko som skjer med jamne mellomrom. Det er vanskeleg å overvurdere rolla han har spelt som produsent for U2, Emmylou Harris, Peter Gabriel, Neil Young og Bob Dylan, for å nemne nokre. Det ville ikkje vere feil å seie at han har vore med på å definere det musikalske uttrykket på nokre av desse artistane sine viktigaste plateutgivingar. Mindre kjend er den solide rekkja av soloplater signert mannen sjølv, som er ein framifrå låtskrivar og musikar, og i dag er han plateaktuell igjen, med Player, Piano.

Eg vart overraska då eg høyrde at Lanois skulle komme med ei instrumentalplate der pianoet står i sentrum – det har gitaren gjort på tidlegare utgivingar, og då særleg steelgitaren. I ei pressemelding fortel artisten at han ikkje er så glad i måten pianoet høyrest ut på i moderne innspelingar – «eg fann ut at ei pianoplate frå mi side måtte høyrest meir ut som ho var laga på 1940- eller 1950-talet», sa han, «ei tid då pianoet lydde mjukt og vakkert». For å få til dette sytte han for at slaget til hamrane ikkje vart for hardt på dei tre instrumenta han plasserte i studioet sitt då han laga Player, Piano.

Ukomplisert og fint

Det som slo meg då eg først lytta gjennom dei 13 nye melodiane, var at skiftet av hovudinstrument likevel ikkje gjer det vanskeleg å kjenne att Lanois. Fleire stader høyrer ein ekko frå musikken mannen har laga før. «Pueblo» minner denne lyttaren om platene til Harold Budd (1936–2020) og sender tankane til The Pearl (1984), utgivinga Budd laga saman med Lanois og Brian Eno.

Ein låt som «Parade» kunne like gjerne ha figurert på ei av platene Lanois har laga med nett Eno, som Apollo (1983, og i utvida utgåve i 2019), medan orgelspelet på «Lighthouse» og «Twilight» sender tankane til gospelalbumet frå i fjor, Heavy Sun (2021). «Sweet Imagination» kunne ha passa fint på ei plate som Belladonna (2005), og, vel, slik kan ein halde fram. Melodiane er ukompliserte og fine, og stort sett er det lite bruk av perkusjon. (Eit unntak finst i den slakke grooven «Clinch» er utstyrt med.) Lanois er kjend for å bruke ekko i produksjonane sine, eit trekk som er prominent på mesteparten av materialet her, og dei som kan styre seg for nett det, bør halde seg unna Player, Piano.

I all musikk denne musikaren har vore med på å lage, er valet av innspelingsteknologi, instrumentering og utstyr nøye gjennomtenkt, og det finst nok av skriveri om den slags, der du kan høyre om plassering av mikrofonar, bruken av ein AMS DMX 15-80 Harmonizer og så vidare.

Då eg intervjua Lanois før ein konsert i Bergen for ti år sidan, idet dei var i ferd med å rigge til lydsjekk, var han så fiksert på lyden av Brian Blades trommesett at det tok tid å få han til å tenkje på anna. I alle ledd gjer eit kompromisslaust omsyn til det estetiske seg gjeldande, om det så er valet av plateselskapet som gir ut denne nye plata, Modern Recordings, eller produksjonen av utgivinga – for vel ei veke sidan kunne ein sjå Player, Piano verte pressa i vinylfabrikken T-Time i Stavanger i ein liten snutt artisten la ut på sosiale medium.

Atmosfæren

Og likevel kom eg i møtet med desse nye komposisjonane i hug noko Lanois har sagt i fleire intervju, og som han er inne på i den fine boka han skreiv for nokre år sidan, Soul Mining (2010), nemleg at atmosfæren som definerer musikken han lagar, er avhengig av atmosfæren han legg til rette for å skape i rommet der musikken vert til.

Til sist er dette det avgjerande. Dylans Oh Mercy (1989) vart til på nattetid, i eit hus Lanois leigde i New Orleans, medan Willie Nelsons Teatro (1998) vart spelt inn i ein gammal kino i California. Det går gjetord om stundene i romma musikken vart laga i. Det er auget og øyret for det menneskelege møtet gjennom musikken som er det essensielle, ikkje utstyret og teknologien – og det er tilfellet også for Player, Piano, der medprodusent Wayne Lorenz og Lanois saman leitte seg fram til nye klangar i pianoet i studioet til Lanois i Toronto.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar og fast musikkskribent i Dag og Tid.