JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

Danserekkjer

Nils Anders Mortensen spelar Bachs «klaverpartitaar» på moderne flygel.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
J.S. Bach-statuen utanfor Thomaskyrkja i Leipzig.

J.S. Bach-statuen utanfor Thomaskyrkja i Leipzig.

Foto: Sjur Haga Bringeland

J.S. Bach-statuen utanfor Thomaskyrkja i Leipzig.

J.S. Bach-statuen utanfor Thomaskyrkja i Leipzig.

Foto: Sjur Haga Bringeland

2861
20230414
2861
20230414

CD

Johann Sebastian Bach:

Partitas Nos. 1, 5 & 6

Nils Anders Mortensen,
klaver. LAWO 2023

På same måten som ortografien ikkje var standardisert på 1700-talet, kunne éin og same tingen òg ha mange ulike nemningar. I musikken merkar ein det på måten ulike musikalske former blei omtalte på. Rekkjer av dansesatsar blei som regel kalla «suitar». Men dei kunne også kallast «ouverturar» (med namn etter opningssatsen, som ofte var ein ouverture). Eller dei blei kalla «partitaar», noko som er tilfellet i Johann Sebastian Bachs (1685–1750) Seks partitaar for klaver, BWV 825–830. Samlinga, som også går under namnet Clavierübung I, blei utgjeven som «opus 1» på eige forlag av Bach i Leipzig i 1731.

Omstendeleg

Partita nummer 1, 5 og 6 har den norske pianisten Nils Anders Mortensen no spelt inn på plate. Han nyttar moderne konsertflygel, og ikkje cembalo, som var det vanlegaste klaverinstrumentet på Bachs tid. Generelt sett føretrekkjer eg å høyra slike franske dansesatsar på originalinstrument, noko som delvis har med måten ein «bryt» akkordane på å gjera, men særleg med ornamenta. Dei langsame satsane er fulle av ornament som inneheld mange tonar, men likevel skal spelast som éin melodisk figur, framført som éin retorisk gestus.

Slikt er lettare å få til på cembalo. På moderne klaver tek liksom ornamenta for mykje plass: Dei blir fort overtydelege og omstendelege, dei skiplar den melodiske framdrifta i frasen og mister slik «garnityrfunksjonen» dei bør ha. Likevel skal det seiast at Mortensen får det temmeleg bra til i si Bach-tolking. «Sarabanden» er den langsamaste satstypen i partitaane. Sarabanden i Partita nr. 1 i B-dur har fin flyt både i hovudmelodien og i dei små, utsmykkande løpa som prydar han. Trillane er derimot meir problematiske. Ein kan jo ikkje lasta Mortensen for at han spelar på det instrumentet han gjer, men på flygelet læt trillene litt for mykje som maskingeværknatring. Det har med snøggleiken dei blir spelte på å gjera, og med lydstyrken. I snøgge satsar høver slike knatrande triller betre.

Fine fugar

I partitaane sine nyttar Bach hovudsakleg ei fransk form, men stilen i einskildsatsane er ofte like mykje italiensk som fransk. Og så kjem det rett som det er botnsolide tyske fugar, gjerne under satsnamnet «Gigue».

Denne stilrikdommen gjer at det meste læt flott på moderne klaver; ein god fuge gjer seg jo framifrå på flygel, sidan ein der kan framheva einskildstemmene ved hjelp av dynamikk (i motsetnad til på cembaloen). Mortensen er på sitt sterkaste i desse fugane, særleg i dobbeltfugen som avsluttar Partita nr. 5 i G-dur, der artikulasjonen og dei klårt disponerte fraselengdene skaper vakker klårleik i satsen.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Johann Sebastian Bach:

Partitas Nos. 1, 5 & 6

Nils Anders Mortensen,
klaver. LAWO 2023

På same måten som ortografien ikkje var standardisert på 1700-talet, kunne éin og same tingen òg ha mange ulike nemningar. I musikken merkar ein det på måten ulike musikalske former blei omtalte på. Rekkjer av dansesatsar blei som regel kalla «suitar». Men dei kunne også kallast «ouverturar» (med namn etter opningssatsen, som ofte var ein ouverture). Eller dei blei kalla «partitaar», noko som er tilfellet i Johann Sebastian Bachs (1685–1750) Seks partitaar for klaver, BWV 825–830. Samlinga, som også går under namnet Clavierübung I, blei utgjeven som «opus 1» på eige forlag av Bach i Leipzig i 1731.

Omstendeleg

Partita nummer 1, 5 og 6 har den norske pianisten Nils Anders Mortensen no spelt inn på plate. Han nyttar moderne konsertflygel, og ikkje cembalo, som var det vanlegaste klaverinstrumentet på Bachs tid. Generelt sett føretrekkjer eg å høyra slike franske dansesatsar på originalinstrument, noko som delvis har med måten ein «bryt» akkordane på å gjera, men særleg med ornamenta. Dei langsame satsane er fulle av ornament som inneheld mange tonar, men likevel skal spelast som éin melodisk figur, framført som éin retorisk gestus.

Slikt er lettare å få til på cembalo. På moderne klaver tek liksom ornamenta for mykje plass: Dei blir fort overtydelege og omstendelege, dei skiplar den melodiske framdrifta i frasen og mister slik «garnityrfunksjonen» dei bør ha. Likevel skal det seiast at Mortensen får det temmeleg bra til i si Bach-tolking. «Sarabanden» er den langsamaste satstypen i partitaane. Sarabanden i Partita nr. 1 i B-dur har fin flyt både i hovudmelodien og i dei små, utsmykkande løpa som prydar han. Trillane er derimot meir problematiske. Ein kan jo ikkje lasta Mortensen for at han spelar på det instrumentet han gjer, men på flygelet læt trillene litt for mykje som maskingeværknatring. Det har med snøggleiken dei blir spelte på å gjera, og med lydstyrken. I snøgge satsar høver slike knatrande triller betre.

Fine fugar

I partitaane sine nyttar Bach hovudsakleg ei fransk form, men stilen i einskildsatsane er ofte like mykje italiensk som fransk. Og så kjem det rett som det er botnsolide tyske fugar, gjerne under satsnamnet «Gigue».

Denne stilrikdommen gjer at det meste læt flott på moderne klaver; ein god fuge gjer seg jo framifrå på flygel, sidan ein der kan framheva einskildstemmene ved hjelp av dynamikk (i motsetnad til på cembaloen). Mortensen er på sitt sterkaste i desse fugane, særleg i dobbeltfugen som avsluttar Partita nr. 5 i G-dur, der artikulasjonen og dei klårt disponerte fraselengdene skaper vakker klårleik i satsen.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar
ArildBye

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB

IntervjuSamfunn
Christiane Jordheim Larsen

Nato-toppen som sa det han tenkte

Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.

Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement
Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis