CD

Georg Philipp Telemann:

Beauté barbare

Les Musiciens de Saint-Julien; fløyte og leiing: François Lazarevitch. Alpha 2023

Tradisjonelt finst der vel to grunnleggjande måtar å tilnærma seg folkemusikken på for ein klassisk komponist. Ein kan enten skriva verk som er stilistisk inspirerte av folkemelodiar, slik Edvard Grieg gjorde det i den springaraktige sistesatsen i klaverkonserten sin. Eller ein kan ta utgangspunkt i (meir eller mindre) nøyaktige transkripsjonar av genuin folkemusikk, slik Grieg fekk det så godt til i Slåtter, op. 72, der han laga klavermusikk av hardingfeleslåttane til meisterspelemannen Knut Johannesen Dale.

Frankofil greve

Georg Philipp Telemann (1681–1767) soknar hovudsakleg til den fyrstnemnde kategorien tonekunstnarar. Han var utan tvil den tyske barokkomponisten som lét seg inspirera mest av folkemusikk, særleg den polske. I ein av sjølvbiografiane skriv han om tida som hoffkapellmeister i Sorau i Schlesien (dagens Zary i Polen) kring 1705:

Greven hadde vore i Frankrike og blitt frankofil, og hoffmusikken skulle difor vera i fransk stil. Den musikalske kameleonen Telemann leverte – som alltid – det herren bad om, særleg i form av franske orkestersuitar, som han laga hundrevis av. Men det som prega han mest i Sorau, var oppdaginga av «den sanne barbariske venleiken til den polske og hanakiske musikken». I orkestersuitane finn me – etter den obligatoriske franske ouverturen – satsnamn som «Moskovittane» og «Janitsjarane».

Serbisk trefløyte

Det er denne «barbariske venleiken» som har gjeve tittel til det franske orkesteret Les Musiciens de Saint-Juliens nye album Beauté barbare. Den fløytespelande ensembleleiaren François Lazarevitch gjev oss Telemanns polskinspirerte kunstmusikk – her spelt på ekstra polsk vis – blanda med «ekte» austeuropeisk folkemusikk frå byrjinga av 1700-talet. I tillegg til klassiske instrument høyrer me også sekkepipe og cimbalom, eit flatt strengeinstrument som blir slått på med små klubber, og ei serbisk trefløyte traktert av Lazarevitch sjølv.

Plata er ikkje noko for tidlegmusikkpuristar. Men ho er artig å lytta til (med unntak av spora som læt påteke jazzprega; dette blir éin stilingrediens for mykje). Særleg likar eg «oppsprita» suitesatsar som «Les janissaires», der trommer og cymbal går amok, og «Rondo Hanaquoise», der den serbiske trefløyta skapar eit fyrverkeri av lynsnare ornament.

Lazarevitch er elles open om at målet hans med innspelinga ikkje er å rekonstruera den faktiske musikken som Telemann lét seg inspirera av i polske kneiper og vertshus i 1705 – den komponisten meinte «på åtte dagar kunne forsyna ein merksam lyttar med nok musikalske påhitt for eit heilt liv».

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.