Allmennpraktikar
Kva særmerkjer Antonio Vivaldi som kyrkjemusikkomponist?
Alten Delphine Galou er fenomenal i dei rolege satsane.
Foto: Giulia Papetti
CD
Antonio Vivaldi:
Musica sacra con alto
Delphine Galou, alt; Accademia Bizantina; dir.: Ottavio Dantone. Naive 2018/2020.
Det var ikkje sjølvsagt at den venetianske fiolinvirtuosen og komponisten Antonio Vivaldi (1678–1741) skulle skriva vokalmusikk. Kyrkjemusikk med kor og solistar var vanlegvis noko songarar tok seg av, eller musikarar som spelte klaverinstrument. Greitt nok var han prestevigsla, noko som var ein god kvalifikasjon til ei kyrkjemusikalsk leiarstilling (som maestro di capella eller maestro di coro). Men personlegdommen og levesettet, med stadige reiser og dubiøse forhold til songarinner, gjorde han til ein dårleg stilt kandidat som kyrkjemusikar.
Åra 1926 og 1930 er viktige årstal i verknadssoga til Vivaldi. Hadde det ikkje vore for at ein då oppdaga nesten 200 bind med notar, dei fleste i Vivaldis handskrift, hadde nok musikkhistoriebøkene berre omtalt han som framifrå instrumentalkomponist. Men desse såkalla Turin-handskriftene provar at han òg hadde minst femti kyrkjemusikalske komposisjonar på verklista, i tillegg til fleire operaar. Vivaldi var altså ein allmennpraktiserande komponist.
Vivaldi Edition
Plateselskapet Naive har i ei årrekkje spelt inn musikken frå Turin-handskriftene i albumserien Vivaldi Edition, som er lett attkjenneleg på plateomslaga (kvinner i underlege, minimalistiske kostyme). Musica sacra con alto utgjer volum 59 og inneheld – som namnet seier – sakralmusikk for altstemme.
Den franske songsolisten Delphine Galou er uvanleg skikka til oppgåva. Det høyrer me i opningssporet, resitativet i solomotetten Filiae maestae Jerusalem, RV 638, der ho vibratolaust snik seg inn over eit teppe av strykarar. Ho nyttar altså ikkje vibrato, men dynamikk og klangutvikling til å utfalda og variera lange tonar. (Å «svella på tonen», kallar me det på musikarspråket.) Denne songteknikken er føreskriven i historiske songskular, men blir diverre sjeldan nytta skikkeleg av moderne songarar, sjølv ikkje av ekspertar på barokkmusikk.
Bit frå seg
Galou har ei uvanleg djup altstemme. Ho er fenomenal i dei rolege satsane, både teknisk og musikalsk. Men ho kan òg bita frå seg i dei snøgge. Det høyrer me i vesperhymnen Deus tuorum militum, RV 612, der ho syng om kapp den italienske tenoren Alessandro Giangrande.
Albumet får meg til å undrast over kva som gjer Vivaldis kyrkjemusikk så spesiell. Kan det vera på grunn av at han nettopp ikkje var ein tradisjonell kyrkjekomponist med bakgrunn som songar og klaverinstrumentspelar, men fiolinvirtuos?
Samanliknar me med andre gode italienske kyrkjemusikkomponistar, merkar me i alle høve at orkesteret spelar ei viktigare rolle hjå Vivaldi. Instrumentalparten er strukturelt sjølvstendig; han er meir enn berre akkompagnement, og særleg forspela har herleg schwung. Fiolinane i opninga av Salve Regina, RV 618, er eit godt døme på dette.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
CD
Antonio Vivaldi:
Musica sacra con alto
Delphine Galou, alt; Accademia Bizantina; dir.: Ottavio Dantone. Naive 2018/2020.
Det var ikkje sjølvsagt at den venetianske fiolinvirtuosen og komponisten Antonio Vivaldi (1678–1741) skulle skriva vokalmusikk. Kyrkjemusikk med kor og solistar var vanlegvis noko songarar tok seg av, eller musikarar som spelte klaverinstrument. Greitt nok var han prestevigsla, noko som var ein god kvalifikasjon til ei kyrkjemusikalsk leiarstilling (som maestro di capella eller maestro di coro). Men personlegdommen og levesettet, med stadige reiser og dubiøse forhold til songarinner, gjorde han til ein dårleg stilt kandidat som kyrkjemusikar.
Åra 1926 og 1930 er viktige årstal i verknadssoga til Vivaldi. Hadde det ikkje vore for at ein då oppdaga nesten 200 bind med notar, dei fleste i Vivaldis handskrift, hadde nok musikkhistoriebøkene berre omtalt han som framifrå instrumentalkomponist. Men desse såkalla Turin-handskriftene provar at han òg hadde minst femti kyrkjemusikalske komposisjonar på verklista, i tillegg til fleire operaar. Vivaldi var altså ein allmennpraktiserande komponist.
Vivaldi Edition
Plateselskapet Naive har i ei årrekkje spelt inn musikken frå Turin-handskriftene i albumserien Vivaldi Edition, som er lett attkjenneleg på plateomslaga (kvinner i underlege, minimalistiske kostyme). Musica sacra con alto utgjer volum 59 og inneheld – som namnet seier – sakralmusikk for altstemme.
Den franske songsolisten Delphine Galou er uvanleg skikka til oppgåva. Det høyrer me i opningssporet, resitativet i solomotetten Filiae maestae Jerusalem, RV 638, der ho vibratolaust snik seg inn over eit teppe av strykarar. Ho nyttar altså ikkje vibrato, men dynamikk og klangutvikling til å utfalda og variera lange tonar. (Å «svella på tonen», kallar me det på musikarspråket.) Denne songteknikken er føreskriven i historiske songskular, men blir diverre sjeldan nytta skikkeleg av moderne songarar, sjølv ikkje av ekspertar på barokkmusikk.
Bit frå seg
Galou har ei uvanleg djup altstemme. Ho er fenomenal i dei rolege satsane, både teknisk og musikalsk. Men ho kan òg bita frå seg i dei snøgge. Det høyrer me i vesperhymnen Deus tuorum militum, RV 612, der ho syng om kapp den italienske tenoren Alessandro Giangrande.
Albumet får meg til å undrast over kva som gjer Vivaldis kyrkjemusikk så spesiell. Kan det vera på grunn av at han nettopp ikkje var ein tradisjonell kyrkjekomponist med bakgrunn som songar og klaverinstrumentspelar, men fiolinvirtuos?
Samanliknar me med andre gode italienske kyrkjemusikkomponistar, merkar me i alle høve at orkesteret spelar ei viktigare rolle hjå Vivaldi. Instrumentalparten er strukturelt sjølvstendig; han er meir enn berre akkompagnement, og særleg forspela har herleg schwung. Fiolinane i opninga av Salve Regina, RV 618, er eit godt døme på dette.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Una og Diddi er to storforelska studentar som må halde forholdet skjult, fordi Diddi alt har ein kjærast.
Foto: Arthaus
Gjennombrotet
Elín Hall herjar i dette vakre, velskrivne dramaet av Rúnar Rúnarsson.
Greil Marcus er musikkskribent og kulturanalytikar.
Foto: Thierry Arditti / Courtesy of Yale University Press
Kvifor Marcus skriv
Den nye boka til Greil Marcus er ein kamuflert sjølvbiografi.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Erling Kittelsen er blant dei mest mangsidige av norske poetar, skriv Jan Erik Vold.
Rondanecupen på Otta er ei bridgetevling stinn av tradisjon.
Foto: Otta bridgeklubb
«Det finst bridgespelarar i kvar ein avkrok.»
Jill Stein på eit valkampmøte i Dearborn i Michigan 6. oktober. I vippestaten Michigan fryktar demokratane at Stein skal ta mange røyster frå Harris.
Foto: Rebecca Cook / Reuters / NTB
Stein kan velte lasset
Jill Stein, kandidaten til Dei grøne, er valjokeren demokratane gjerne skulle vore forutan.