Festspelkonsert

Franz Schubert, György Kurtág:

Firhendig klavermusikk

Leif Ove Andsnes og Bertrand Chamayou, klaver.
Grieghallen, torsdag 30. mai

Som pianist er Leif Ove Andsnes det Rafael er i målarkunsten: Han spelar nesten for vakkert, for teknisk suverent, med total kontroll over klanglege nyansar og rytmiske konturar i klaverspelet. Under konserten i Grieghallen demonstrerte han ein av sine største styrkar, nemleg evna til å spela svakt. Mest slåande var pianissimo-partia i György Kurtágs (fødd 1926) vesle solostykke «Les Adieux in Janáčeks Manier», der han makta å fylla heile salen med klang sjølv om musikken eigentleg knapt er høyrleg.

Mykjeseiande

Den uvanlege programsamansetjinga fungerte framifrå. Med seg hadde Andsnes franske Bertrand Chamayou, som han framførte brorparten av repertoaret firhendig saman med ved flygelet. Ved sida av ungararen Kurtág, som er ein av våre fremste nolevande komponistar, fekk me høyra tre verk av wienaren Franz Schubert (1797–1828). Komponistane står altså langt unna kvarandre i musikkhistoria, men meir slåande enn den stilistiske kontrasten var ulikskapen deira i form og uttrykk.

Schuberts satsar er mykje­seiande av di dei er så lange. Dei blei til under tung sjukdom same året som han døydde, 31 år gammal – han hadde så mykje på hjarta, så mangt han ville seia før han skulle fara. Kurtágs satsar, derimot, er mykjeseiande av di dei er så knappe og konsentrerte, stundom ikkje lengre enn eitt minutt. Kvar tone tel, alle overgangar er skorne ned til det mest essensielle; tonespråket er heilhjarta i uttrykk, men lakonisk i form. Verka til den eine er altså som lange noveller, medan den andre skriv aforismar. Motsetnadane utfylte kvarande. Dette, ved sida av dei gode tolkingane, var det som gjorde konserten så minneverdig.

Pianistiske overtonar

Kurtág er pianist, og klaverkomposisjonane hans syner djup innsikt i klangmoglegheitene til instrumentet, til dømes i det firhendige «Bells (Hommage à Stravinsky)». Her sat Chamayou øvst ved klaviaturet, og i det høgste registeret blei lyden av klokker perfekt imitert. Ekte klokkeklang er overtonerik, det er dette som gjer lyden så sylvaktig briljant. Kurtág har gjenskapt desse overtonane ved, i tillegg til grunntonen, å leggja til knapt høyrbare pianissimo-tonar i det aller høgste klaverregisteret. Chamayou realiserte dette komposisjonstekniske meisterstykket ypparleg.

Høgdepunktet når det gjeld Schubert, var Fantasi i f-moll, D940, som han fullførte fem månadar før han døydde hausten 1828. Dei fire satsane blir spelte i eitt dramatisk drag utan pause, og det firhendige gjev klaverparten symfonisk fylde. Likevel er det ikkje dramatikken og klangfylden, men dei enkle og såre melodiane som grip meg mest. Partiet i fyrstesatsen «Allegro molto moderato» der Schubert plutseleg snur den sorgsame mollmelodien om til dur, er sterkt. Momentet har noko avklart ved seg – som om den dødsmerkte slepper taket ein augneblink og smiler til lagnaden.

Sjur Haga Bringeland

Les fleire artiklar frå Festspillene her.