Utstilling

Kjøpmannsgata Ung Kunst, Trondheim

Det er bare en fase

19. november–13. februar
Kuratorar: Rhea Dall og
Elmgren & Dragset

Kjøpmannsgata Ung Kunst (K-U-K) er eit storslege tilskot til Trondheims utstillingsflora, ei sjenerøs gåve frå kunstnaren Kjell Erik Killi-Olsen. K-U-K er bygd opp som ein møteplass for kunst og kultur, med hovudvekt på yngre kunstnarskap. Her er heile tusen kvadratmeter til utstillingar. Berre bygget er eit besøk verdt, delar av den eldre bygningsmassen er teken vare på og supplert med ny arkitektur.

Resultatet har blitt eit fleksibelt areal med elleve veleigna utstillingsrom fordelte over to etasjar. Dei fleste av romma har kvalitetar i det vesle og intime, andre er store, med god takhøgd. Det kanskje mest spennande rommet er ein tidlegare bilhall med eit karakteristisk sagtak, som gir fint overlys.

Mangfaldig

Med brask og bram har dei opna med ei omfattande utstilling på 60 verk av 29 kunstnarar frå 16 forskjellige land. Kuratorar for utstillinga er danske Rhea Dall, leiar for Institutt for Samtidskunst i København, og kunstnarduoen danske Michael Elmgreen og trønderske Ingar Dragset, som sidan 1990-talet har markert seg internasjonalt med installasjonane sine.

Det er herleg å sjå så mange nye verk, fleire av arbeida er laga spesielt for utstillinga. Kunstnarane er jamt over unge, sjølv om kuratorane ikkje har teke så mange sjansar. Alle 29 er alt vel etablerte på den internasjonale kunstscena.

Dei gamle er eldst?

I tillegg ser vi verk av to kunstveteranar, svensk-trønderske Hannah Ryggen og konseptkunstnaren Isa Genzken frå Tyskland. Dette er eit fint grep som viser at Ryggen og Genzken framleis er høgst aktuelle.

Verket som gjer sterkast inntrykk, er bildeteppet «Grå figur» (1960–61) av Hannah Ryggen. Med stor kraft og humanistisk engasjement har ho smelta eit sjølvportrett saman med framstillinga av eit offer for bombinga av Hiroshima og Nagasaki i 1945. Arbeidet har tyngd og noko inderleg som ingen av dei andre når opp til.

Tittelen på utstillinga er det bagatelliserande og avfeiande munnhellet «Det er berre ein fase», som gjerne vert nytta for å bagatellisere og avfeie minoritetar. Det er interessant å sjå på den samla googlehistorikken for «It’s just a phase»: Bruken har eksplodert dei seinare tiåra. I utstillinga er temaet utvida til å gjelde livsfasar generelt, korleis tradisjonelle inndelingar er i oppløysing, glir over i kvarandre og må definerast på nytt.

Utstillinga nærmar seg dette flytande, usikre frå mange vinklar. Her er fleire broderi av tyrkiske Gözde Ílkin, sydd av tekstilar som familiemedlemmer har fått i medgift. I verka hennar vert tradisjonelle, tekkelege menneskefigurar på surrealistisk vis løyste opp i svulmande, lyseraude kjøtformer. Det gir på originalt vis assosiasjonar til korleis kulturelle kodar og forventningar med tida vert sprengde sund av krefter ingen kan rå over.

Død og svevn

Heller ikkje den siste fasen i livet vert noko endeleg punktum. I videoinstallasjonen til nederlandske Özgür Kar vegrar døden seg for den evige svevnen gjennom ein flakkande, ustanseleg monolog. Ved sida av ligg ein fløytespelar, begge på klaustrofobisk vis kapsla inn i tronge kisteformer.

Andre verk er slett ikkje like enkle å tolke innan konteksten som utstillingstittelen viser til. Dette gjeld især «For Those Who Can Not Sleep» (2021), eit av dei største blikkfanga. I underetasjen, inst inne i eit lite, tønnekvelva rom som er bevart frå 1600-talet, har egyptiske Mahmoud Khaled (f. 1982) sett opp ei gigantisk rund seng med ein skinnkledd madrass som roterer sakte rundt. Den burleske installasjonen er laga etter mal av den ikoniske senga playboygrunnleggaren Hugh Hefner arbeidde i på kontoret sitt på 1960-talet.

Møbelet gjer seg godt i denne grotteliknande salen og er laga særskilt for denne plasseringa. Men installasjonen verkar likevel ikkje heilt ferdig uttenkt. Senga ser ut til å vere konstruert for alt anna enn svevn. Hintar kunstnaren om at sfæren for svevn vert uthola av arbeid eller sex? Kvifor då sjå attende til ei seng frå 1960-talet? Er det ikkje snarare det altoppslukande internettet som har blitt den store svevntjuven?

Svevnfasar, eigentleg dei fleste fasar, har vore i uorden under den pågåande pandemien. Amerikanske Elizabeth Ravn (f. 1994) tematiserer dette på ein fin måte i dei mange verka som er strødde utover fleire av utstillingsromma. Ho har måla kjærasten som arbeider heimanfrå. Ho sit furten og innovervend, medan ho rastlaust vekslar mellom å arbeide i senga, på sofaen og ved eit ørlite skrivebord. Trass i at verka er haldne i ein lett og munter målestil, og fargane er lette og friske, har verka noko ubehageleg klaustrofobisk over seg. Heldigvis er pandemien berre ein fase. Bank i bordet!

Yogameisteren

I motsetning til den arbeidsame og lite forfengelege sambuaren som Ravn skildrar, har vi «Jealous Jasmine» (2014), ein installasjon av svenske Anna Uddeberg (f. 1982). På komisk vis gjer den nybakte mora ei ubegripeleg komplisert yogaøving medan ho bøyer seg over barnevogna. Her har endåtil småbarnsfasen blitt eit utstillingsvindauge. Den tradisjonelt slitne og uflidde mora i ammetåka er erstatta med ein sensuell og veltrena kropp, og barnet er mest som ein accessory å rekne. At kvinna er i ferd med å forstrekke seg heilt, ligg vel i korta.

Kroppspress på do

Utstillinga er godt montert og lyssett. Ho har fin balanse mellom det lette og det komplekse. Her er eit fint spenn i format, frå store installasjonar til små måleri. Det er bare en fase er ei utstilling som er god å vere i.

Det er dessutan givande å gå på oppdagingsjakt der romma slett ikkje er kvite kubar, men har eit særpreg som blandar seg inn i samtalen med verka. Endåtil på toalettet er det kunst. «Breaking the Loop in Flesh» (2019) av indiske Samrridi Kukreja tek føre seg kroppspress og venleiksideal. Verket vert vist nett der vi er på det mest sårbare, ved to speglar som går frå vegg til tak. Akkurat dette siste aspektet er nok ingen fase, dessverre, men følgjer oss frå vogge til grav.

Eva Furseth