I år er det 140 år sidan den aller første haustutstillinga vart vist i Oslo. Ideen til den juryerte mønstringa hadde norske kunstnarar med seg heim frå utdanningsåra i Paris på tidleg 1880-tal.

Det store forbildet var den verdskjende Salon de Paris. Han vart etablert alt i 1667 som den første årlege kunstutstillinga i verda. Salongen vart eigentleg oppretta for å syne fram den kunstnariske smaken ved det franske hoffet, men utstillinga utvikla seg fort i heilt andre retningar.

Salongen kom til å dikterte kva som var god kunst i heile Europa på 1700- og 1800-talet. Å få stille ut her var svært viktig for karrieren. Dette var ei internasjonal utstilling, også norske kunstnarar, som Edvard Munch og Harriet Backer, stilte ut her. I 1881 klarte Christian Skredsvig noko ingen annan norsk kunstnar hadde greidd: å vinne den gjæve gullmedaljen. Måleriet han vann med, «Ferme à Venoix» (Bondegard i Venoix), heng i Musée de Normandie, ikkje så langt frå der verket vart måla.

Utover 1800-talet vart utstillinga rekna som stadig meir konservativ og utdatert. Uroa som har prega den norske haustutstillinga, er som små krusningar i forhold til dei stormande diskusjonane som har piska kring Parissalongen. Kunstnarar knurra over å ikkje bli valde inn av juryen, kunstelskarar hissa seg opp over det som vart valt ut, og etter kvart kom motutstillingar på rekke og rad.

Den viktigaste motustillinga vart Salon des Refusés i 1863, som straks vart ein arena der modernismens eksperimenterande retningar fekk rom til å utvikle seg. Eit kjent eksempel er «Frukost i det grøne» (1863) der Edouard Manet måla ei naken kvinne på piknik med to påkledde menn – noko som sjølvsagt skapte rabalder. Framleis er motivet eit av dei mest parafraserte. Ikkje minst må versjonen til Lena Trydal på årets haustutstilling framhevast: «The Tea Party», der ein halvnaken Putin kosar seg på landtur saman med Trump, Kim Jong-un og Mohammed bin Salman.

Eva Furseth