Biografisk drama

Regi: Espen Sandberg

Amundsen

Med: Pål Sverre Hagen, Christian Rubeck, Kathrine Waterston

Utforskartrongen til Roald Amundsen (Hagen) lét seg i stor grad realisere ved at broren Leon (Rubeck) tok seg av finansieringa. Då han i 1925 vart borte under ein flyekspedisjon til Nordpolen, venta den canadiske kjærasten Bess (Waterston) på han i huset hans i Bunnefjorden utanfor Oslo. Dit kjem også Leon, som har mista kontakten med broren dei siste åra. Det er på mange måtar to ulike menn dei to fortel kvarandre om.

(Re)sirkulering

Det er kanskje ikkje til å unngå, men når regissøren av Kon-Tiki (2012) og Max Manus (2008) dreg inn same skodespelaren til same type heltebiografisk «ja, vi elsker»-drama gong på gong, er det lov å ha visse forventningar/fordommar. Å seia at Espen Sandberg må ha ein viss forkjærleik for sterke mannsroller baserte på sanne hendingar og personar, er ganske trygg kategorisering. Etter ein svipptur innom Hollywood for å filma Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales (2017) vender han tilbake og lèt daude menn fortelje historier så det står etter. Heldigvis fortel broren kanskje ei meir interessant historie enn det Amundsen sjølv ville gjort her, særleg om ein skal tru at den bitre sjølvbiografien hans med god grunn ikkje vart godt motteken blant dei næraste.

Egotripptrapp

Nettopp det at Amundsen ikkje blir framstilt som den reindyrka helten eg lærte om på skulen, gjer at eg absolutt legg godviljen til her. Det vert ikkje lagt skjul på kva for eigenskapar som kanskje trengst for å nå slike mål som han bokstaveleg tala nådde. Empati og impulskontroll kjem ein ikkje like langt med viss det viktigaste i livet er å slå konkurrentar og hamna i historiebøkene. Eg ville vel ikkje verta overraska om Sandberg har ein film om Nansen i ermet sitt, han får i alle fall lite skjermtid her. Me kjem heller ikkje noko inn på kjærasten Bess, sjølv om ho er mykje til stades i forteljinga. Henne vart eg nysgjerrig på, særleg sidan ho verkar relativt usympatisk, til liks med Amundsen sjølv. Kva som er brukt som kjelder, kjem ikkje klart fram, så kor truverdige karakterane er, er vanskeleg å avgjera for ein normal publikummar. Det er og blir eit problem med biografiske filmar, utan at det ser ut til å stå i vegen for at dei blir laga av den grunn.

Speglblankt

Ikkje har eg store føresetnader for å skjøna meg på polfararkutyme, men eg klarar kjenna att ein falsk solnedgang når eg ser ein. Eg veit ikkje om det er sminke og hår som ikkje sit heilt, men alle skodespelarane ser så påteke gjennomførte ut: frå snottete nasar til isete bartar – alt ser glatt og kontrollert ut. Kvar ulltrøye og kvar selskinnsbukse ser like heile og fine ut, sjølv etter tre år med arktisk overvintring. Eg nektar også å tru at fingervantar er noko særleg å svinsa rundt med i minus 50 kuldegrader. At hundekjøt skulle vera ei god kjelde til C-vitamin, var eg heller ikkje kjend med, men Amundsen trugar i alle fall med sjørbuk når ein i ekspedisjonen vegrar seg for å eta den firbeinte venen sin.

Det eg skulle hatt meir innsikt i, som også gjeld alle drama baserte på faktiske personar, er kva dei stod for personleg, kva dei meinte om religion, politikk, likestilling, litteratur – og mat, for den del! Eg synest som sagt ikkje at Amundsen er den verste sjablongifiserte heltefilmen eg har sett, så om det er lov å ynskja seg endå meir fasettar og kjøt på beinet, så gjer eg det.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.