Utstilling

Nytt land, Hannah Ryggen Triennalen

Nordenfjeldske
kunstindustrimuseum, Trondheim

2. mai–25. august

Kunstnarar: Hannah Ryggen, Faig Ahmed (Aserbajdsjan), Alighiero Boetti (Italia),
Nicola Brandt (Namibia / England), Alexandra
Kehayoglou (Argentina),
Lise Bjørne Linnert (Noreg), Ahmed Umar (Sudan / Noreg).
Kurator: Solveig Lønmo

Det er andre gong kunstindustrimuseet i Trondheim arrangerer Hannah Ryggen Triennalen. Kunstindustrimuseet har ei omfattande samlinga av bildevevar av den svensk-norske kunstnaren, og fleire av dei sterkaste arbeida, så det har vore høge forventingar til den store mønstringa.

Hannah Ryggen hadde atelier på garden ho bygde opp saman med mann og barn på Ørlandet i Trøndelag. Herfrå følgde ho med på verda og skapte teppe som liknar lite anna i kunsthistoria. Verka hennar vert framleis viste ved store mønstringar. I samband med at Noreg er gjesteland på bokmessa i Frankfurt i sommar, vert det meste kunstindustrimuseet eig av teppe, lånte ut til ei omfattande separatutstilling. Nye generasjonar samfunnsengasjerte kunstnarar verda over lèt seg fascinere av det uredde, klårsynte uttrykket hennar.

No er seks av desse inviterte til Trondheim. Hannah Ryggen Triennalen 2019 har nytt land som tema. Fleire av verka er laga særskilt for utstillinga, og i ruvande format som kjem svært godt til sin rett i dei digre utstillingssalane til museet.

Når vi kjem inn i utstillinga, går vi rett på ein svær keramisk skulptur av sudansk-norske Ahmed Umar. Ein okseliknande figur ligg blodig og smerteleg forvridd på ei dyne av sand, som eit offerdyr. Figuren har vakre former, denne samankoplinga av det heslege og estetiske gjer sterkt inntrykk. Skulpturen kan tolkast biografisk. Ahmed Umar kom til Noreg som politisk flyktning frå Sudan i 2008, eit land der grunnleggande menneskerettar vert krenkte, mellom anna der homofili framleis er hardt straffa. Men til liks med dei andre verka i utstillinga, er verket ikkje sjølvforklarande, det vert opp til publikum å tolke.

Det er interessant korleis verka i utstillinga spelar saman på subtilt vis, bundne saman av slanke bruer, utan at det nokon gong vert påtrengande eller overtydeleg. Her må ein gå med årvakne auge skal ein finne kvalitetane som løftar utstillinga til ei oppleving heilt utover det vanlege.

Folkemord

Lenger nede i salen heng eit digert brodert kart av den italienske konseptkunstnaren Alighiero Fabrizio Boetti. I åra 1971 til 1994 laga han ein omfattande serie med broderte kart som viser kor radikalt landegrensene har endra seg. På dette bildet frå 1990 ser vi flagget til Namibia. Dette året vart landet sjølvstendig frå Sør-Afrika.

Herfrå går ei kopling til videoverket «Indifference» av namibisk-engelske Nicole Brandt. Her ser vi kvinner i fargesterke viktorianske kjolar vandre i storslegne, aude landskap. Det som i starten verkar heilt absurd, får si forklaring med utgangspunkt i eit gløymt folkemord. I Tysklands «kolonikrig» i 1904–1907 bygde dei verdas første konsentrasjonsleirar i Namibia. 80 prosent av hererofolket vart utrydda. I dag er turismen ei viktig næring. Kvinnene i dei fagre kjolane livnærer seg ved å posere for turistar mot betaling. Og tyskarane er den viktigaste målgruppa.

Frå verket går nok ei bru til eit teppe av Ryggen frå 1968 som viser Lyndon B. Johnson og hunden hans, ein kommentar til at media var meir opptekne av at hunden til den amerikanske presidenten var sjuk, enn av krigen i Vietnam. Trongen til å late att auga for det som er brysamt, er framleis like stor.

Argentinske Alexandra Kehayoglou er miljøaktivist og kjempar gjennom kunsten sin for å setje lys på område som vert øydelagde for alltid av næringsinteresser. Særskilt til denne utstillinga har ho knytt eit teppe av landskapet ved innsjøen Lago Salitroso i Santa Cruz. I dette storslegne landskapet er det planlagt kraftdemningar. Snart vil unike kulturminne, område med fossil og heile økosystem ligge under vatn. Verket er også svært aktuelt i ein trøndersk kontekst. Fleire stader i fylket er det store og bitre kampar mot utbygging av vindturbinparkar i sårbar natur. På golvet framfor veggteppet er tjukke teppe som publikum kan stå på. Ved å ta på verket er det som om vi kjem nærare problemstillinga, nærare staden og konsekvensane.

Kamplyst

Eit anna verk vi kjem tett innpå, endåtil kan vere med på å utvikle vidare, er den enorme installasjonen «Desconocida/Unknown/Ukjent» av norske Lise Bjørne Linnert. Namna til heile åtte tusen drepne og forsvunne kvinner i Ciudad Juárez i Mexico er broderte på små lappar. Også publikum i Trondheim vert inviterte til å brodere, kvar dag vert det lagt ut namn på nye offer. Store dødstal vert fort berre tal. Gjennom prosessen der vi sjølve broderer desse namna, vert det verkelegare for oss. Den døde vert ein person, og kvart dødsfall ein tragedie og ikkje berre statistikk.

Det kviler eit djupt alvor over utstillinga, her kjem vi inn på særs sterke tema. Det er likevel ikkje slik at vi vert hengande med hovudet, vi vert snarare fylte av kamplyst og inspirasjon. For denne kunsten vert ikkje eindimensjonale meiningsytringar, på fabulerande vis faldar dei ut rikhaldige nyansar. Og utstillinga krev at vi involverer oss, er aktive i måten vi tolkar verka på.

Samstundes er dette ei gjennomgåande estetisk utstilling der vi kan nyte dei poetiske, estetiske framstillingane, det solide handverket. Verka er svært stofflege og sanselege. Dei må opplevast. Fotografiske avbildingar vert som bleike skuggar imot det vi møter i utstillingssalane.

Eva Furseth