Action / Drama / Biografi

Regi: Ridley Scott

Napoleon

Med: Joaquin Phoenix, Vanessa Kirby, Tahar Rahim
Kinofilm

Napoleon byrjar i revolusjonsåret 1789, og i løpet av få minutt har Marie Antoinette mist hovudet og Robespierre har vist blodtørsten under «skrekkveldet». Den ambisiøse Napoleon Bonaparte (Phoenix) fyk fort inn på scena og opp i rekkjene. Vi fossar gjennom livet hans med hovudvekt på militære slag, forholdet til kona Joséphine (Kirby) og fransk maktkamp.

Ikonet Ikaros

Joaquin Phoenix er ein av dei mest ikoniske skodespelarane i sin generasjon. Han er stor som Napoleon. Andletet kler rolla. Kamera kviler ofte på mannen i den ikoniske hatten. Figuren er samansett, frå grueleg eigesjuk og nådelaus til usikker og kjærleg. Detaljar rufsar til både glansbiletet og skrekkeksempelet. Det taktiske geniet har ein hang til hybris. Ikonet glir over i lagnaden til Ikaros. Vanessa Kirby gjer òg ein god jobb som Joséphine, ein mindre heilskapleg figur, sjølv om ho er like trygg og målretta som ho er illojal og opportunistisk. Sjalusidrama og formeiring får mykje plass, men historikaren Lorris Chevalier er med på laget, og breva frå Napoleon er ei god kjelde. Heimefronten er like turbulent som frontlina.

Frontane er steile også mellom ulike politiske aktørar. Skrikande folkemengder, trillande pianotonar og høge parykkar er kjende scener frå filmar lagde til åra etter revolusjonen i Frankrike. Kulissane er kolossale og pynten prangar slik han skal. Slagscenene kjem tett. Flotte panoramautsnitt av slagmarker blir brotne av blodsprut. Mange slag er nemnde, mange gløymde. Tre millionar døydde i slag Napoleon var sentral i.

Evige epos

Det er nesten 100 år sidan den grenselaust ambisiøse Napoléon frå 1927 av Abel Gance. Ridley Scott har til samanlikning lite nytt å kome med filmhistorisk. Eposet til Gance var revolusjonært mellom anna i kamerabruk og klipp. Scott har sikkert sett klassikaren, men narrativt er han meir nyansert. Likevel finn eg lite som seier at vi treng endå ein film om denne endelaust omtala figuren. Filmen har lite av det leikne frå nyare historiske filmar som Corsage av Marie Kreutzer frå i fjor eller Marie Antoinette av Sofia Coppola frå 2006. Nye perspektiv på krig vantar òg. Framleis snakkar også alle engelsk i dei liksom globale anglosentriske forteljingane frå Hollywood.

Napoleon er ein solid og spektakulær episk film av den gamle skulen som passar CV-en til Ridley Scott saman med Gladiatoren (2000) og andre krigerske kostymedrama. Scott debuterte med The Duellists i 1977, lagd til dei same Napoleonskrigane. Kanskje ringen er slutta. Åttifemåringen har gjeve oss ei mengd vellaga filmar. Napoleon er ikkje noko unnatak.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.