Festival de Cannes

Cannes 14. til 25. mai

Før den store filmfestivalen i Cannes opna, var det som før snakk om mogeleg streik, nyhende om overgrep og korleis geopolitikk spelar inn på den hemningslause hyllinga av film som var på trappene. 35.000 bransjefolk frå rundt 160 land er samla på croisetten. Stemninga i filmbransjen er spent.

I den franske opningsfilmen The Second Act av Quentin Dupieux skravlar Louis Garrel, Léa Seydoux og Vincent Lindon om tilstanden i ein sjølvmedviten metakomedie, liksom regissert av kunstig intelligens. Det kunne ha vore morosamt, men er irriterande, keisamt og langdryge 80 minutt. Kvar scene trekker ut. At figuren til Lindon får telefon frå Hollywood, er eit artig vink til to av stormaktene i filmverda.

Globalisering

Frankrike angreip Mexico to gonger på 1800-talet. No har den franske stjerneregissøren Jacques Audiard invadert landet i ånda, utan å ha kryssa Atlanteren. Med haugevis av pengar har han laga Emilia Pérez i heimlandet med skodespelarar frå USA og Spania, med handling lagd til Mexico.

Musikalen om ein narkoboss som tek kjønnsstadfestande operasjon, blir rosa. Zoe Zaldana er god i hovudrolla, men musikken er slapp. Sensasjonsjag og leik med liding er ein trist tradisjon. Motehuset Saint Laurent bruker underhaldningsfilmen til reklame. Audiard såg neppe den smarte harseleringa med slike filmar av Amat Escalante i Lost in the Night i Cannes i fjor. Eg er ikkje imponert.

Det er eg heller ikkje over Limonov – the Ballad av ukrainske Kirill Serebrennikov. Han har fått den elles glitrande britiske skodespelaren Ben Whishaw til å snakke med tullete «russisk aksent» for å skape illusjon om faktisk russisk frå den sprøtt samansette figuren Eduard Limonov frå røynda. Vekslinga i stil er fin, men filmen er full av klisjear knytte til kunstnarar, kjønn og russarar. Nei takk.

Den italienske regissøren Roberto Minervini er mannen bak filmen om borgarkrigen i USA.

Foto: Okta Film Pulpa Film

Eg likte mykje betre The Damned av italienske Roberto Minervini om borgarkrigen i USA, ein krigsfilm nesten strippa for krigsscener. Krig er mykje venting. Når fienden er nær, ser ein lite, men frykt, forvirring og sorg kjem kjapt. USA er òg vagt til stades i The Village Next to Paradise, den første somaliske filmen nokosinne i det offisielle programmet i Cannes. Regissøren Mo Harawe sjarmerer. At barneskulen i landsbyen stenger, høyrest kjent ut for norske øyre. At borna må vite korleis ein skal unngå dronebombing, eller at mora døydde då ein trålar spylte ho på havet frå den vetle fiskebåten fordi dei trudde dei var piratar, det er vi ikkje vane med. Vi finn geopolitikk i klisjéfulle The Locust av den taiwanske kunstnaren Keff. Dystre skuggar pregar verdsbiletet i Taipei medan protestane i Hongkong blir brutalt slått ned i 2019.

Sjåføren Marmagade (Ahmed Ali Farah) og sonen Cigaal (Ahmed Mohamud Saleban) i den første somaliske filmen som har vore med i Cannes-festivalen.

Foto: Totem Films

Overgrep og arbeid

Det er ikkje berre engelsk fotball, journalistdrap og henging av folk som ytrar misnøye på Facebook, som tel no. Dei har jamvel filmen Norah av Tawfik Alzaidi i Cannes. Her er det prinsippa til Marx som tel. Brørne, ikkje Karl.

Noreg er ein annan oljestat med ambisjonar. Vi finansierer film frå andre land i tillegg til å huse internasjonale produksjonar. Everybody Loves Touda av marokkanske Nabil Ayouch er eit sterkt musikalsk drama om sexisme og nydeleg tradisjonell song der den guatemalanske tromsøværingen Elisa Pirir er medprodusent.

Ein favoritt av dei tretti første filmane eg har sett, er zambiske On Becoming a Guinea Fowl av Rungano Nyoni. Ho er ein strålande stilsikker regissør som har eit meisterleg grep om forteljinga si knytt til tradisjonar, overgrep, ulikskap og familie i Zambia. Alle burde bli perlehøns som skrik når rovdyr er på ferde.

«Krig er mykje venting. Når fienden er nær, ser du lite, men frykt, forvirring og sorg kjem kjapt.»

Indiske Santosh av Sandhya Suri er den mest spennande filmen så langt. Vi møter ei enkje som arvar politijobben til mannen. Ho må berre ha litt sans for rettferd og sjå på alle kastar som menneske for å gjere ein betre jobb enn mange politifolk, men fallgruvene er mange. Når ei dalitjente blir funnen valdteken og drepen, kjem den store testen.

Lugubre forhold mellom tennistrenarar og tenåringar er tema i intense Julie Keeps Quiet av Leonardo Van Dijl frå Belgia. Filmen er så lågmælt som tittelen hintar om. Det er vanskeleg å vere perlehøns i toppidrettsmiljø.

I den flotte portugisiske dokumentarfilmen Savanna and the Mountain av Paulo Carneiro manglar ein landsby arbeidsplassar, men folk engasjerer seg når eit gruveselskap skal øydeleggje fagre fjell i området for å hente ut litium til elbilar i Noreg og Tyskland.

Underhaldning

I kinesiske Black Dog av Guan Hu møter vi ein kar som kjem ut av fengsel rett før OL i 2008. Han får jobb med å hanke inn laushundar som skal ryddast unna for å strigle landet. Ein etter rykta rabiat hund er ein trussel, men som Screen Daily skreiv, er dette ein hjartevarm film med nærast Lassie-aktige trekk. Ein Palm Dog bør vanke.

Argentinske Hernán Rosselli voks opp med ein slags Sopranos-familie som nabo. I Something Old, Something New, Something Borrowed har han fått naboane med på å spele seg sjølve i ein høgst original og underhaldande film om arbeidet deira med å styre lokale pengespel og anna snusk. Tittelen viser forma, der gamle familievideoar, overvakingskamera og iscenesetjing smeltar imponerande saman.

Samansetjinga av programmet i Cannes som heilskap er brei. Festivalsjefen Thierry Frémaux vil helst ikkje snakke om politikk og trøbbel utanom i filmane. Det beste hadde vore om folk slutta med overgrep og folkemord og gav arbeidarar levelege høve. Om ikkje anna trekkjer mange av filmane på den staselege festivalen i Cannes i rett retning på dei frontane.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor ved Institutt for framandspråk ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.