DRAMA

Regi: Eirik Svensson

Den største forbrytelsen

Med: Jakob Oftebro, Michalis Koutsogiannakis, Pia Hal­vorsen
Kinofilm

Charles Braude var ein framifrå boksar som forsvarte norsk ære i ringen i trettiåra. Han slår Sverige i landskamp og giftar seg med Ragnhild. Alt godt. Sjølv om han er ustø i rituala på sabbaten, er foreldra, som rømte frå jødeforfølgingar i Litauen, nøgde, for han er lukkeleg. Så kjem krigen.

Vi følger familien medan nettet strammar seg rundt alle jødiske nordmenn, fram mot 26. november 1942, då skipet «Donau» tok med seg 532 jødar for å utslette dei.

Mektig Svensson

Regissør Eirik Svensson har laga originale og nydelege filmar med Natt til 17. og Harajuku. Skalaen er ein heilt annan når han no har filmatisert boka til Marte Michelet.

Den største forbrytelsen er ein typisk storfilm. Trass i klassisk episke trekk torer Svensson stundom å ty til stille. Det er effektivt. Den faste fotografen Karl Erik Brøndbo sikrar poesi i mange bilete.

Jakob Oftebro gjer ein knalljobb i hovudrolla som berre blir overgått av ein krutsterk prestasjon av Michalis Koutsogiannakis som faren. Stakkato mas høyrer til unntaka. Forteljinga glir godt og engasjerer. Filmen er heilstøypt frå klede til skodespel og bruk av byrom og spesialeffektar.

Svensson har òg tematisk teft. Perspektivet til dei mest utsette har på ingen måte dominert dei tallause dramaa om tysk okkupasjon i Noreg. At fullt fokus på jødiske historier kjennest forfriskande i norsk film, er skammeleg sant. Den personlege historia til familien Braude har mektig emosjonell kraft, uavhengig av dagens debattar om motstandsrørsler.

Hol i hjarta

Her er mange medløparar og få heltar. Skildringa av det banale byråkratiet bak brutaliteten er briljant. Nitid arbeid med lister har større effekt enn skrikande offiserar. Vondskapen er enkel.

Ein les fort inn fleire vink til vår tid som svir, anten det er økonomiske utfordringar ved flukt, statar som skil familiar, eller jøde som skjellsord. Antisemittisme er aktuelt. Hol nasjonalisme er vanleg.

Eg er skeptisk til den grenselause norske appetitten på heltehistorier frå krigen. Derfor er det godt å sjå at Eirik Svensson skil seg ut, som vanleg. Denne historia skjer djupt i hjarta, slik ho skal.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.