På veg mot døden
Gaspar Noé går dystert til verks i ein vellukka, kravstor film om demens og død.
Eit eldre ektepar putlar med sin daglege dont i Paris. Han (Argento) vil skrive bok om film og draumar, og ho (Lebrun) er kraftig prega av demens.
Foto: Filmweb
Drama
Regi: Gaspar Noé
Vortex
Med: Dario Argento, Françoise Lebrun, Alex Lutz
Kinofilm
Eit eldre ektepar putlar på med sin daglege dont i Paris. Han (Argento) vil skrive bok om film og draumar, og han verkar vere ein ringrev frå filmbransjen. Ho (Lebrun) har arbeidd med psykiatri, men er no kraftig prega av demens. Rett som det er, snik ho seg ut av heimen. Han trålar nabolaget for å finne henne att. Sonen (Lutz) har sitt å stri med, men freistar hjelpe. Alle slit.
Nådelaus Noé
Gaspar Noé har ei mor med demens og fekk sjølv hjernebløding. Dette og skrinne kår for ekstravagante filmar under pandemien har fått han til å lage ein film som skil seg skarpt frå dei sensasjonelle eksessane han er kjend for. Vortex er korkje ein hemningslaus fest, som Climax (2018), eller ei daff jakt på kontroversar, som Love (2015). No har han brukt stramme rammer effektivt. Romma er klaustrofobisk tronge. Splitta lerret forsterkar kjensla og skapar avstand mellom menneska, sjølv når dei er i same rom. Som i Lux Æterna (2019) gjev dette ei kaotisk kjensle. Ein mistar oversikta når ein får fleire perspektiv.
Françoise Lebrun er glitrande som ei med ein solid dose demens. Frykt og forvirring flimrar i augo hennar. Dario Argento fungerer flott som åttiåring som slit mellom truskap, kjærleik og kunstnariske ambisjonar. Den famlande fransken til italienaren er midt i blinken. Den legendariske regissøren utgjer eit eige metaaspekt, spesielt når han mistar pusten og fargane brått minner om filmen han sjølv regisserte, Suspiria (1977). Film er eit tema. Veggane er fulle av filmplakatar, og at filmar av Jean-Luc Godard går igjen, er ikkje tilfeldig. Kanskje siktar Noé òg mot aukande grad av sjølvmedvitne formeksperiment.
Inn i tomrommet
Figuren til Argento er opphengd i at draumar er perfekte for kino, men filmen vi ser, blandar daglegdags realisme i blast ljos med medisinsk og emosjonelt mareritt. Vi får kjærleik og omsorg, ja, men mest sorg på ein sakte veg mot undergangen. Noé er kompromisslaus. Han skildrar på ingen måte ein søt solnedgang. Denne reisa er ein vond virvel ein ikkje kjem seg ut av.
Enden kjenner alle. Det er vondt å sjå på. Toler du litt mørke og framandgjering, tilrår eg Vortex.
Håkon Tveit
Håkon Tveit er lektor i latin-
amerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Drama
Regi: Gaspar Noé
Vortex
Med: Dario Argento, Françoise Lebrun, Alex Lutz
Kinofilm
Eit eldre ektepar putlar på med sin daglege dont i Paris. Han (Argento) vil skrive bok om film og draumar, og han verkar vere ein ringrev frå filmbransjen. Ho (Lebrun) har arbeidd med psykiatri, men er no kraftig prega av demens. Rett som det er, snik ho seg ut av heimen. Han trålar nabolaget for å finne henne att. Sonen (Lutz) har sitt å stri med, men freistar hjelpe. Alle slit.
Nådelaus Noé
Gaspar Noé har ei mor med demens og fekk sjølv hjernebløding. Dette og skrinne kår for ekstravagante filmar under pandemien har fått han til å lage ein film som skil seg skarpt frå dei sensasjonelle eksessane han er kjend for. Vortex er korkje ein hemningslaus fest, som Climax (2018), eller ei daff jakt på kontroversar, som Love (2015). No har han brukt stramme rammer effektivt. Romma er klaustrofobisk tronge. Splitta lerret forsterkar kjensla og skapar avstand mellom menneska, sjølv når dei er i same rom. Som i Lux Æterna (2019) gjev dette ei kaotisk kjensle. Ein mistar oversikta når ein får fleire perspektiv.
Françoise Lebrun er glitrande som ei med ein solid dose demens. Frykt og forvirring flimrar i augo hennar. Dario Argento fungerer flott som åttiåring som slit mellom truskap, kjærleik og kunstnariske ambisjonar. Den famlande fransken til italienaren er midt i blinken. Den legendariske regissøren utgjer eit eige metaaspekt, spesielt når han mistar pusten og fargane brått minner om filmen han sjølv regisserte, Suspiria (1977). Film er eit tema. Veggane er fulle av filmplakatar, og at filmar av Jean-Luc Godard går igjen, er ikkje tilfeldig. Kanskje siktar Noé òg mot aukande grad av sjølvmedvitne formeksperiment.
Inn i tomrommet
Figuren til Argento er opphengd i at draumar er perfekte for kino, men filmen vi ser, blandar daglegdags realisme i blast ljos med medisinsk og emosjonelt mareritt. Vi får kjærleik og omsorg, ja, men mest sorg på ein sakte veg mot undergangen. Noé er kompromisslaus. Han skildrar på ingen måte ein søt solnedgang. Denne reisa er ein vond virvel ein ikkje kjem seg ut av.
Enden kjenner alle. Det er vondt å sjå på. Toler du litt mørke og framandgjering, tilrår eg Vortex.
Håkon Tveit
Håkon Tveit er lektor i latin-
amerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Denne reisa er ein vond virvel ein ikkje kjem seg ut av.
Fleire artiklar
Laila Goody, Maria Ómarsdóttir Austgulen, Trond Espen Seim og John Emil Jørgenrud i nachspielet frå helvete som stykket til Edward Albee blir kalla.
Foto: Erika Hebbert
Sterkt om livsløgn og overleving
Gode skodespelarprestasjonar i intens kamp på liv og død.
Den nye statsministeren i Frankrike, Michel Barnier, blir klappa inn av den utgåande, Gabriel Attal, i ein seremoni på Hôtel Matignon i Paris 5. september.
Foto: Stephane De Sakutin / Reuters / NTB
Ny statsminister med gjeld, utan budsjett
No lyt alt skje raskt i fransk politikk for å avverje nye kriser.
Justis- og beredskapsminister Emilie Enger Mehl på veg til pressetreffet om motarbeiding av kriminalitet. Også statsminister Jonas Gahr Støre og finansminister Trygve Slagsvold Vedum deltok.
Foto: Thomas Fure / NTB
– No ser me effekten av færre politifolk
Det er mykje regjeringa kunne gjort som dei ikkje har gjort. Me er ikkje imponerte, seier Helge André Njåstad (FrP).
Den oppdaterte boka om rettens ironi er ei samling av tekstar frå Rune Slagstad gjennom førti år.
Foto: André Johansen / Pax Forlag
Jussen som styringsverktøy
Rettens ironi, no i fjerde og utvida utgåve, har for lengst blitt ein klassikar i norsk idé- og rettshistorie.
Finn Olstad har doktorgrad i historie og er tidlegare professor ved Seksjon for kultur og samfunn ved Noregs idrettshøgskule.
Foto: Edvard Thorup
Det nye klassesamfunnet
Finn Olstads nye bok er eit lettlese innspel til ei sårt tiltrengd innsikt i skilnaden mellom fakta og ideologi.
Papiravisa