Dokumentar

Regi: Jon Haukeland

Krigere

Med: Mamo Erkmen, Berat Jusufi
Kinofilm

Mamo er ein villstyring. Han er femten år. Heimen er ikkje ein verande stad. Han har eit korrekt rykte på seg på Stovner for å vere involvert i dop og slåstkampar. Berat var ein villstyring. No er han miljøarbeidar. Mest ser han likevel på seg sjølv som kompis for gutar som Mamo. Berat forbarmar seg over guten, som han ser mykje av seg sjølv i. Dei to har eit nært forhold.

Metoden

Dokumentarfilmregissøren Jon Haukeland held seg til stil og tema frå Barneraneren (2016). Grensene mellom fiksjon og dokumentar er glidande. I Krigere spelar folk seg sjølv. Handlinga er basert på intervjua Haukeland har gjort med Mamo og Berat. Dei freistar setje i scene eigne minne med hjelp av andre aktørar frå Nav, barnevern og politi. Alle er seg sjølve. Orienteringa av publikum kjem i klartekst i byrjinga.

Dei meir spennande scenene i Barneraneren var kanskje grundig regisserte, men òg effektfulle. Mogelegvis gjer den klare meldinga i opninga meg meir medviten om spelet. Kor som er kjennest skodespelet stundom stivt. Vil eg berre bli lurt? Metoden er uansett tydeleg og god. Eksplisitt sjangerblanding er jo på eit sett det som ligg nærast sanninga.

Miljøet

Ein annan tradisjon Haukeland held i hevd, er å samle folk nokre år etter sist møte. Reunion – ti år etter krigen (2011) var eit glitrande prosjekt med å samle serbarar og kosovoalbanarar eit tiår etter at dei stod væpna mot kvarandre. No vender han tilbake til Oslo aust og unge gutar som fort fell utanfor.

Mamo er med i den mest spektakulære scena i Barneraneren, ei bilscene der gutane blir stogga av politiet. Eit kjapt klipp er god nok påminning for oss som har sett forløparen, men Krigere står fint på eigne bein. Vi får innsikt i sosiale og systemiske strukturar. Det er lett å engasjere seg i frustrasjonane til Mamo, men filmen er på sitt beste når vi går meir i djupna om historia til Berat. Han er i klem mellom lojaliteten til Mamo og reglar han sjølv ikkje alltid synest er rettferdige.

Ein tur til Gol og tilbakeblikk til oppveksten Berat hadde der, er rørande og opnar augo våre. Ein får kjensla av å komme skikkeleg på innsida. Jon Haukeland har skaffa god tilgang til og skildrar miljøet med respekt og ærlegdom. Han er framleis ein relevant og dyktig dokumentarfilmskapar å rekne med.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.