Nostalgisk notid
Filmen om mannen som skreiv Citizen Kane er morosam, stilig og aktuell.
I filmen ser vi Hollywood i 1930-åra gjennom auga til den samfunnskritiske og alkoholiserte manusforfattaren Herman J. Mankiewicz, spelt av Gary Oldman.
Foto: Selmer Media
DRAMA
Regi: David Fincher
Mank
Med: Gary Oldman, Amanda Seyfried, Lily Collins
Kinofilm / Netflix
Herman J. Mankiewicz (Oldman) er ei legende. Han skreiv manus til nesten hundre filmar, inkludert Trollmannen fra Oz (1939). Plassen i historiebøkene er likevel tett knytt til Citizen Kane frå 1941. Filmen Mank går langt i å seie at «Mank» skreiv det Oscar-vinnande manuset utan nemneverdig hjelp frå Orson Welles, som fekk det meste av æra for eit av dei mest hylla verka i filmhistoria. Vi følgjer den sjuke skribenten på ein aud ranch der han skriv meisterverket sitt, med mange tilbakeblikk til glansdagar i Hollywood.
Lett klassisk
Filmen underheld og er morosam. Dialogane går som smurt, med gode gloser i lett tone. Mank lirar av seg den eine bitande replikken etter den andre i kjend studiostil. Gary Oldman spelar hovudrolla på eit nivå som gjer at Oscar-snakket svirrar alt. Akademiet likar jo rike dosar nostalgi for eigen gullalder.
Ein annan som pregar ryktebørsen, er fotografen Erik Messerschmidt. Han brukar svartkvite bilete og freistar nærme seg linsebruk og fokus frå Citizen Kane. Det fungerer flott. Rarare er valet av breitt scopeformat, som ingen brukte i 1941. Det står i kontrast til at Trent Reznor har laga filmmusikk der berre instrument frå trettitalet er i bruk. Detaljar til side gjev filmen ei kjensle av klassisk Hollywood, tilpassa publikum i dag.
Mediemakta
Ein finn fleire tydelege lenker til notida. Falske nyhende om politiske motstandarar minner om vår tid. Svertinga av sosialisten Upton Sinclair skapar atterklang. Skildringa i Citizen Kane av mediemogulen William Randolph Hearst skapte skandale i si tid. Her er han ein mild type samanlikna med den griske studiosjefen Louis B. Meyer. Uroa over å blande inn sanning i fiksjon er òg tematikk som pregar debattar no.
Regissør David Fincher vil òg forme forståinga av historia. Slike metaaspekt gjer saman med filmnerdinga og alt det løgne hovudfiguren lirar av seg, at Mank blir ei heilskapleg filmoppleving. Det er noko for kvar smak. Feinschmeckerane lyt vere om seg på dei få kinovisningane i helga. Andre kan vente til han kjem på nett, der dagens mediemakter ventar med von om fleire prisar.
Håkon Tveit
Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
DRAMA
Regi: David Fincher
Mank
Med: Gary Oldman, Amanda Seyfried, Lily Collins
Kinofilm / Netflix
Herman J. Mankiewicz (Oldman) er ei legende. Han skreiv manus til nesten hundre filmar, inkludert Trollmannen fra Oz (1939). Plassen i historiebøkene er likevel tett knytt til Citizen Kane frå 1941. Filmen Mank går langt i å seie at «Mank» skreiv det Oscar-vinnande manuset utan nemneverdig hjelp frå Orson Welles, som fekk det meste av æra for eit av dei mest hylla verka i filmhistoria. Vi følgjer den sjuke skribenten på ein aud ranch der han skriv meisterverket sitt, med mange tilbakeblikk til glansdagar i Hollywood.
Lett klassisk
Filmen underheld og er morosam. Dialogane går som smurt, med gode gloser i lett tone. Mank lirar av seg den eine bitande replikken etter den andre i kjend studiostil. Gary Oldman spelar hovudrolla på eit nivå som gjer at Oscar-snakket svirrar alt. Akademiet likar jo rike dosar nostalgi for eigen gullalder.
Ein annan som pregar ryktebørsen, er fotografen Erik Messerschmidt. Han brukar svartkvite bilete og freistar nærme seg linsebruk og fokus frå Citizen Kane. Det fungerer flott. Rarare er valet av breitt scopeformat, som ingen brukte i 1941. Det står i kontrast til at Trent Reznor har laga filmmusikk der berre instrument frå trettitalet er i bruk. Detaljar til side gjev filmen ei kjensle av klassisk Hollywood, tilpassa publikum i dag.
Mediemakta
Ein finn fleire tydelege lenker til notida. Falske nyhende om politiske motstandarar minner om vår tid. Svertinga av sosialisten Upton Sinclair skapar atterklang. Skildringa i Citizen Kane av mediemogulen William Randolph Hearst skapte skandale i si tid. Her er han ein mild type samanlikna med den griske studiosjefen Louis B. Meyer. Uroa over å blande inn sanning i fiksjon er òg tematikk som pregar debattar no.
Regissør David Fincher vil òg forme forståinga av historia. Slike metaaspekt gjer saman med filmnerdinga og alt det løgne hovudfiguren lirar av seg, at Mank blir ei heilskapleg filmoppleving. Det er noko for kvar smak. Feinschmeckerane lyt vere om seg på dei få kinovisningane i helga. Andre kan vente til han kjem på nett, der dagens mediemakter ventar med von om fleire prisar.
Håkon Tveit
Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Abid Raja er advokat og Venstre- politikar.
Foto: Lina Hindrum
Det trugande utanforskapet
På sitt beste er Vår ære og vår frykt historia om ei integrering på retur og ei kraftig åtvaring om kva som kan skje som følgje av det.
Fargerikt om tolsemd
Me får garantert høyra meir til komponisten Eilertsen.
Birger Emanuelsen har skrive både romanar, essay og sakprosa etter debuten i 2012.
Foto: Christopher Helberg
Endringar til godt og vondt
Birger Emanuelsen skriv om folk slik at ein trur på det.
Me drog til månen av di det var teknologisk mogleg. Eit strålande døme på det teknologiske imperativet. Her vandrar astronaut Buzz Aldrin frå Apollo 11 rundt og les sjekklista si på venstre arm på ekte ingeniørvis.
Kjelde: Nasa
Teknologisk imperativ!
«Birkebeinerne på ski over fjellet med kongsbarnet».
Foto: Morten Henden Aamot
Eit ikonisk stykke kunst er kome heim
Medan gode krefter arbeider for å etablere eit museum for kunstnarbrørne Bergslien på Voss, har den lokale sparebanken sikra seg ein originalversjon av eit hovudverk av målaren Knud Bergslien.
Papiravisa