Action/Eventyr

Regi: James Mangold

Indiana Jones and the Dial of Destiny

Med: Harrison Ford, Phoebe
Waller-Bridge, Mads Mikkelsen
Kinofilm

Indiana Jones (Ford) er i ferd med å bli lagd på hylla som pensjonist der han underviser i arkeologi i 1969, når guddottera Helena (Waller-Bridge) dukkar opp. Indy og far hennar kjempa mot tyske tjuveri av artefaktar under den andre verdskrigen i ei opningsscene som skodar tilbake.

Etter månelandinga dukkar ein gamal nazist (Mikkelsen) opp på jakt etter Antikythera-mekanismen til Arkimedes for å reise tilbake i tid og vinne krigen. Helena vil helst selje til høgstbydande, om ein berre får samla dei to delane. Indiana Jones lyt plukke opp hatten for eit siste tokt.

Forbodet mot nye idear i Hollywood held fram, men når James Mangold tar over stafettpinnen frå Steven Spielberg, er det for ein siste dans, om vi skal tru Disney. Mangold held seg til oppskrifta, men unngår nokre av dei verste fallgruvene frå gamalt av og blir neppe ståande som eit klart feilskjer på line med The Kingdom of the Crystal Skull frå 2008.

Vinnaroppskrift

Usannsynlege actionscener underheld med jamne mellomrom. Ei spinnvill biljakt i tuk-tuk gjennom tronge smug i Tanger er kjekk nok til at eg blir litt skuffa over at dei ikkje gjer like mykje ut av ein Fiat 500 i sicilianske gater.

Ingen kan stå imot det vidgjetne musikktemaet av legenda John Williams, som har akkompagnert alle filmane om Indiana Jones. Det står perfekt til kvar positive vending i ei kampscene. Etter alle møte med ein av filmane, nynnar ein på den same snutten i vekevis.

Tradisjonen med ei raud stripe strekt over kart under kvar flytur til fjerne strok høyrer heime. Kamera veit å streife over eit esel her, nokre kamelar der eller ein flott flokk geiter. Ekle dyr i tronge hòler er med.

Dei karikerte skurkane dukkar alltid opp når heltane treng det minst. For å halde på tradisjonane burde gamle Ford flyge under ein steinport som smekkar att. Det manglar diverre.

Siste krosstog

Det er lite nytt frå nazistfronten, med danske Mikkelsen som tulletyskar. Orientalismen er òg immer dabei, sjølv om han er mildare enn dei meir skammelege sekvensane frå åttitalet. Ein sjalu marokkansk mafiaarving er ikkje vittig.

Vi får gledeleg gjensyn med den egyptiske kameraten Sallah, som i likskap med i åttitalsfilmane er spelt av walisiske John Rhys-Davies. Å sjå Karen Allen igjen som Marion frå den første filmen er direkte rørande.

Åttiåringen Harrison Ford er utstyrt med ein grei dose geriatrisk sjølvinnsikt og det han treng av heilt urealistisk flaks i møte med muskelmenn, avgrunnar og brennande fly. Phoebe Waller-Bridge viste komisk talent i serien Fleabag og passar perfekt som Helena. Ho er ei frisk oppgradering av den frekke Marion frå Jakten på den forsvunne skatten (1981).

Samanlikna med den idiotisk hysteriske kvinnefiguren i Indiana Jones og de fordømtes tempel (1984) og den teite svikefulle varianten i Indiana Jones og det siste korstoget (1989) er dette eit verdig steg i rett retning for det historisk pinlege kvinnesynet i Indiana Jones-universet. I dynamikken mellom energiske og opportunistiske Helena og den seige og nostalgiske Indiana finn ein noko fornuft.

«Bli i di tid», seier Helena. Det gjeld kanskje sjølve filmideen. Når Helena i innleiinga argumenterer for at Indiana skal gå ut med ein smell, er han ikkje imponert. At alle høyrer at det er ein dårleg idé, verkar overførbart til tanken på ein ny Indiana Jones-film no.

Trass i at dette var ei kjekk kinooppleving, håpar eg at kua heller blir mjølka vidare på strøymetenester enn å stele plass på kino. No kan vi seie ein varm takk for alt til den klassiske kinohelten Indiana Jones.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.