Komedie/Drama

Regi: Yorgos
Lanthimos

Poor Things

Med: Emma Stone, Willem Dafoe, Mark Ruffalo, Ramy Youssef
Kinofilm

Frå første stund er den nye filmen til den galne grekaren Yorgos Lanthimos noko annleis. Ein skapning som er halvt hund og halvt gås, gakkar rundt. Vaksne Bella (Stone) spyttar ut mat, tissar på golvet og føter seg som ein toåring. Farsfiguren God (Defoe) gulpar bobler som liknar jordklodar, og gjer skrekkelege eksperiment på lik.

Forskingsetikken er elendig. Aspiranten Max (Youssef) studerer utviklinga til Bella i strenge rammer. Trongen hennar til å utforske verda gjer at ho riv seg laus med dandyen Duncan (Ruffalo).

Frie fargar

Lanthimos følgjer opp hangen til prangande visuell stil frå The Favourite. Når Bella reiser ut i verda, slår filmen over frå svartkvitt til intense fargar av alle slag. Dei kreative detaljane er overveldande. Ein er sjanselaus til å sjå alt som skjer i bileta av rare bygg, himlar, kostyme, figurar og skapningar. Alt er ein fest for auga.

Variantane av London, Lisboa og Paris er fantastiske på fleire vis. Dei er som fantasirike draumar frå 1800-talet. Kvart eit smijernsgjerde har uventa svingar. Svulmande, fargesprakande puter rundt skuldrene skapar ein finurleg forma figur når Stone trippar rundt med berre pipestilkar.

Verda der ute har østers, boblevin og sex. Mykje sex. Emma Stone har komisk teft. Ho har godt grep om den barnlege framtoningen til Bella. I levemannen Duncan får Mark Ruffalo òg vise morosame takter etter kvart som han glir over i det stadig meir patetiske. Andletet til Willem Defoe verkar inspirert av skrekkfilmar og arven etter Frankenstein. Han kler rolla.

Det visuelle universet er like absurd som dialogen og humoren. Eit konstant skrått smil slår lett over i lått. Eg gliser når Bella lirar av seg ærlege ord som får alle andre til å vilje grave seg ned. Poor Things er gøy, grotesk og genial.

Herleg hets

Lanthimos følgjer opp hangen til prangande visuell stil frå The Favourite. Sosiale eksperiment er ofte i kjernen hjå den grenselause filmskaparen Lanthimos. Han har filmar som Dogtooth og The Lobster på samvitet. I dei filmane forma han òg underlege univers som skildra skurrande sosialt samspel og menneskeleg mørke. I Poor Things verkar temaet i større grad enn nokon gong å vere sosial kontroll, og no spesielt over kvinner.

Humoren har forrang i komedien. Likevel sit låtten fast i halsen når eigesjuka til menn slår ut i vald, slik vi ser i røynda. Filmen hersar herleg med kontrollerande menn og gjer dei stusslege og låttelege.

Lanthimos er like nådelaus som han er hemningslaus. Fridomstrongen Bella ber på, står i stil med formgrepa til ein regissør som gjer som han vil. Lanthimos var leiestjerna i den greske filmrørsla weird wave. Sanneleg er han rar. Takk og pris for det! Han er ein av mine favorittregissørar. Knallvittige og feiande flotte Poor Things er ein feministisk og kåt vri på Frankenstein. Filmen blir truleg eit av høgdepunkta på kino i 2024.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.