Dokumentarfilm

Regi: Lea Glob

Apolonia, Apolonia

Med: Apolonia Sokol, Oksana Sjatjko, Lea Glob
Kinofilm

13 år før Apolonia Sokol blei omtala som ei av leiestjernene for sin generasjon kunstnarar, tok den danske regissøren Lea Glob opp kamera for å følgje venninna. Glob har fått eit unikt innblikk i eit liv utanom det vanlege frå kunstskule til suksess.

Myter

Det kryr av kunstnarmytar rundt Sokol frå fyrste stund. Ho vaks opp i eit erkebohemsk teater i Paris, jakta på storleik i New York og selde seg på kunstmarknaden i Los Angeles. Kaotiske kollektiv er standarden. Vinglas og sigarettar er alltid på plass.

Sokol er fødd på utsida i Danmark, av ei mor som flykta frå kommunistiske Polen etter at den belarusiske slekta hadde enda der etter ei tid i Sibir under Stalin. Faren er ein klassisk fransk radikal kunstnar.

Apolonia freistar halde liv i teateret som samlingsplass for kunstnarar og radikale stemmer. Vennskapen til ukrainske Oksana Sjatjko, som var ei av dei som grunnla den feministiske aktivistgruppa Femen, er vakkert skildra. Dei ber båe på mykje drama. Kunsten spring ut av kven Sokol er, og kva som omgjev henne. Først var det familien, deretter ei famlande ferd blant framande, før ein feministisk flamme tvingar seg fram.

Makt

Apolonia kunne stundom ønske ho ikkje var kvinne, eller hadde kjønn i det heile. Det kan ein godt forstå, der ho står og skal ta imot alle dei eldre kvite mennene som tek avgjerslene om kva som er god kunst og ikkje, eller kva som er verdt pengar. Noko har Frankrike og USA til felles. Marknaden gjeld i Los Angeles. Velsigninga av nestorar tel i Paris. Vegen er vrien. Det kjennest lærerikt å sjå Sokol freiste finne sin plass. Kanskje må ho frigjere seg frå premissane.

Lea Glob er sterkt til stades i filmen, med stemme og kamera som tek plass, men ho grundar på kven som har regi. Fortel ho historia om Apolonia, eller styrer Apolonia narrativet i retning filmskaparen? Apolonia, Apolonia vann hovudprisen på IDFA i Amsterdam, som av bransjen er rekna for å vere den viktigaste dokumentarfilmfestivalen i verda. Det er typisk for festivalen at dei hyllar det gode handverket og tilgangen til og bruken av arkivmateriale.

At kunst er tema, hjelper på, og ein får fram at dokumentarfilm er kunst i seg sjølv, ikkje berre journalistikk. Er du interessert i kunst eller dokumentarfilm, er denne filmen pensum. Han er òg fin for folk som vil få ei fengjande forteljing om ein fascinerande figur som seier mykje om verda elles. Denne intime filmen spenner vidt.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.