Å oppsummera filmåret sender meg kvart år inn i ein interessant tenkeboks. Kva gjer at ein film hamnar på lista?

Det betyr ikkje nødvendigvis at eg tilrår alle å sjå filmen, ikkje eingong at eg trur alle kjem til å lika han, men filmen må treffa meg rett i fleisen, med anten originalitet, bodskap eller dette udefinerbare som gong på gong trumfar filmatisk fornuft.

Virringa

Ein soleklar favoritt frå tidleg i 2022 er Ali & Ava av Clio Bernard. Eg elskar den ruskete dynamikken til Ali og Ava, og Adeel Akhtar må vera det mest sjarmerande virrehovudet dette filmåret. Og apropos virring, ingen filmar slo Everything Everywhere All at Once av regissørparet Daniels når det gjaldt å teppebomba auga og hjernen til publikum.

Ein som også likar å slenga på alt som finst av effektar, er Baz Luhrman, og sjølv om Elvis ikkje går ned i historiebøkene som hans beste film, er dei magiske augeblikka så til dei grader gåsehudframkallande at for min del endar filmen på lista.

Underhaldninga

Rein, skir underhaldning skal ikkje undervurderast. Som også gjer at den kanskje meir konvensjonelle She Said av Maria Schrader kjem med. Det å sjå gode journalistfilmar som speglar nyheitsbiletet, i dette tilfellet saka om Harvey Weinstein, er både underhaldning og folkeopplysning. Det same kan ein på eit vis seia om Asghar Farhadi, og med En helt har han for n-te gong vist at Iran er dårleg på mange måtar, men ikkje som filmnasjon.

Alvoret

Eg hadde ikkje forventa å bli så gripen av historia om schizofrene Inger som reiser på busstur med systera og mannen, men Rose av Niels Arden Oplev rørte meg som berre ein så godt fortalt og spelt film kan. Tilsvarande rørt var eg gjennom den nydelege teiknefilmen Ulvevandrerne av Tomm Moore og Ross Stewart, best kjende for Sangen fra havet (2014).

Og mens me driv og lèt tårene strøyma, så kom venskapsfilmen Close av Lukas Dhont med på tampen av året. Også En vakker morgen av Mia Løve-Hanssen må nemnast, for si vare og kloke framstilling av dei mange dilemmaa kring brått å ha gamle foreldre. Den mest overraskande favoritten min i år er utvilsamt Snøleoparden av Marie Amiguet og Vincent Munier. Filmen er berre eit hisides vakkert portrett av naturen som best av alt klarar seg utan oss menneske. Og pallaskatten er mitt nye favorittdyr.

Norsk-ish

Eg vil seia at alle mine utvalde norske filmar har hamna her ikkje som eit stemoderleg forsøk på å få med norske, men fordi både Syk pike av Kristoffer Borgli og Thomas mot Thomas av Jakob Rørvik knallar til med skarp, fin humor og haugevis av fantasi. 12 bragder er ein tvilsam norsk kandidat, men regissør Izer Alius er ein slags pan-skandinav med mange år og utdanning i Noreg, og eg vil gjerne skryta av at «me» har ein regissør som laga ein av fjorårets mest originale og kule filmar, ta mig fan!

Brit Aksnes

Brit Aksnes er skribent, program­skapar, kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.