Dokumentarfilm

Regi: Karianne Førland Vennerød og Olaug Spissøy Kyvik

Den siste filmen

Med: Petter Vennerød, Svend Wam, Karianne Førland Vennerød.
Kinofilm

Då Svend Wam døydde, og Petter Vennerød fekk diagnosen atypisk Parkinsons sjukdom, ville Vennerød lage ein siste film saman med kona. Enka Karianne Førland Vennerød og medregissør Olaug Spissøy Kyvik har no gjort ferdig dokumentarfilmen som skildrar karrieren og sjukdomen til den kjende, kjære og utskjelte filmskaparen som i ei rekkje tiår prega norsk film.

Pop polarisering

Filmskaparduoen Wam og Vennerød var vilt produktive frå 1976 til 1995, med 14 spelefilmar. Dei stod for sosialrealisme med politisk brodd og var populære hjå publikum. Den siste filmen går inn på det motstridande forholdet til media og kritikarstanden. Som avisklippa i filmen tydeleg viser, var dommen tidvis brutal. Dei splitta folk.

Vennerød poengterer at dei stod eit stykke frå norsk tradisjon og hausta inspirasjon frå italiensk film. På sine eldre dagar såg han ingen stilistiske norske arvingar, men intervjua speglar ein glad kar. Å lage film er det kjekkaste som finst, seier han. Han fekk leve det gode livet. Sjølv om han òg slår fast at film er best på kino, er ikkje denne dokumentaren av typen som gjer mest ut av det estetiske potensialet i kinofilm.

Vi får mange artige klipp frå filmar med folk som Wenche Foss, og fjernsynsinnslag med Pål Bang-Hansen. Frå Lasse og Geir i 1976 til Sebastian i 1995 var Wam og Vennerød i rampeljoset. Sitat som «snurp igjen smella di, du maser som et lokomotiv» er kjende for dei fleste nordmenn. Folk har sett så mange klipp frå filmane deira at ein kan slite med å skilje kva filmar ein faktisk har sett og ikkje.

Sår ære

Petter Vennerød står fram som ein artig og grei kar. Sjukdomen blei raskt verre. Han mistar kontrollen meir og meir etter kvart i filmen. Det er rørande å høyre Vennerød snakke om skamma over ikkje å kunne ta vare på seg sjølv. Humøret går opp og ned. Innstillinga er imponerande. Vemodet er medrivande.

Filmen brukar mykje vel forklarande tekst, og no og då insisterer musikken meir enn naudsynt. Den siste filmen er ikkje ein eineståande original film med framifrå handverk. Han er likevel eit vent farvel med ein figur med kjærleik til film og ein viktig plass i norsk kulturhistorie.

Vi får òg eit godt innblikk i ein sjukdom mange veit lite om. Dokumentarfilmen har livets rett, i likskap med filmarven etter Petter Vennerød.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latin­amerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.