JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Meldingar

Engelsk elegi

Vaughan Williams’ strykekvartettar har meir melodi enn harmoni.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Den engelske komponisten Ralph Vaughan Williams (1872–1958). Måleri av Gerald Festus Kelly (1879–1972).

Den engelske komponisten Ralph Vaughan Williams (1872–1958). Måleri av Gerald Festus Kelly (1879–1972).

Den engelske komponisten Ralph Vaughan Williams (1872–1958). Måleri av Gerald Festus Kelly (1879–1972).

Den engelske komponisten Ralph Vaughan Williams (1872–1958). Måleri av Gerald Festus Kelly (1879–1972).

2854
20240809
2854
20240809

CD

Ralph Vaughan Williams:

String Quartets

Verdi Quartett. CPO 2024

Til liks med dei engelske komponistkollegaane sine i fyrste helvta av 1900-talet skreiv Ralph Vaughan Williams relativt lite kammermusikk. I strykekvartettforma komponerte han ikkje meir enn at alt passar på éin CD – i alt tre stykke, der berre dei to siste er nummererte. Ensemblet Verdi Quartett gjev oss på denne plata eit interessant innblikk i ei relativt ukjend side av Vaughan Williams’ produksjon, for det er hovudsakeleg som orkester- og korkomponist han blir hugsa.

Kvartettane blei til over eit tidsspenn på nærare femti år. Stilen utviklar seg mykje, men det typisk engelsk-elegiske er alltid til stades. Dei er alle i moll, og det er melodiane snarare enn harmoniane som driv satsane framover. Eit anna typisk engelsk trekk er rytmikken, som har noko abrupt og asymmetrisk ved seg. Dette kan førast attende til to inspirasjonskjelder som Vaughan Williams’ ausa or livet ut: den engelske folkemusikken, og den engelske renessansemusikken, nærare bestemt verka frå Tudor-tida.

Rebelsk

I den unummererte Strykekvartett i c-moll (1898) kjem Tudor-preget til uttrykk i tredjesatsen «Allegretto», som er ein høfleg-aristokratisk menuett med eit snøgt og dansande, fugeaktig midtparti. Verket blei til mot slutten av studietida, og sjølv om her er mange interessante musikalske idear, tykkjer eg at komponisten slit med å «lodda» ideane godt nok saman til heilskaplege satsar. Særleg overgangane mellom temaa verkar påklistra.

Der er likevel noko ærleg og ikkje lite rebelsk ved uttrykket, for Ralph Vaughan Williams distanserer seg tydeleg frå den tysk-romantiske 1800-talsmusikken han var ala opp med på Royal College of Music i London.

Franske fargar

Ei løysing på «det tyske problemet» i musikken som også fleire norske komponistar tydde til før fyrste verdskrigen, var å venda seg mot Frankrike. Strykekvartett nr. 1 i g-moll (1909) er eit resultat av studietida hans i Paris hjå Maurice Ravel, som lærte han å komponera «komplekst, men ikkje komplisert». «Ravel synte meg korleis ein komponerer med farge og ikkje med liner; det var ei skakande oppleving brått å sjå alle kunstnarlege problem frå eit heilt anna perspektiv», sa Vaughan Williams seinare.

Kvartetten er spennande, sjølv om han framleis er som ei kunstnarleg legering av ulike stilar som ikkje har storkna heilt. Finalesatsen «Rondo capriccioso» fungerer best, og Verdi Quartetts livfulle framføring er framifrå. Ein verkeleg personleg tone høyrer eg likevel ikkje før i Strykekvartett nr. 2 i g-moll (1944). Den avvekslingsrike heilskapen overtyder, for det elegisk engelske blir her konfrontert med ru, kontinental modernisme.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Ralph Vaughan Williams:

String Quartets

Verdi Quartett. CPO 2024

Til liks med dei engelske komponistkollegaane sine i fyrste helvta av 1900-talet skreiv Ralph Vaughan Williams relativt lite kammermusikk. I strykekvartettforma komponerte han ikkje meir enn at alt passar på éin CD – i alt tre stykke, der berre dei to siste er nummererte. Ensemblet Verdi Quartett gjev oss på denne plata eit interessant innblikk i ei relativt ukjend side av Vaughan Williams’ produksjon, for det er hovudsakeleg som orkester- og korkomponist han blir hugsa.

Kvartettane blei til over eit tidsspenn på nærare femti år. Stilen utviklar seg mykje, men det typisk engelsk-elegiske er alltid til stades. Dei er alle i moll, og det er melodiane snarare enn harmoniane som driv satsane framover. Eit anna typisk engelsk trekk er rytmikken, som har noko abrupt og asymmetrisk ved seg. Dette kan førast attende til to inspirasjonskjelder som Vaughan Williams’ ausa or livet ut: den engelske folkemusikken, og den engelske renessansemusikken, nærare bestemt verka frå Tudor-tida.

Rebelsk

I den unummererte Strykekvartett i c-moll (1898) kjem Tudor-preget til uttrykk i tredjesatsen «Allegretto», som er ein høfleg-aristokratisk menuett med eit snøgt og dansande, fugeaktig midtparti. Verket blei til mot slutten av studietida, og sjølv om her er mange interessante musikalske idear, tykkjer eg at komponisten slit med å «lodda» ideane godt nok saman til heilskaplege satsar. Særleg overgangane mellom temaa verkar påklistra.

Der er likevel noko ærleg og ikkje lite rebelsk ved uttrykket, for Ralph Vaughan Williams distanserer seg tydeleg frå den tysk-romantiske 1800-talsmusikken han var ala opp med på Royal College of Music i London.

Franske fargar

Ei løysing på «det tyske problemet» i musikken som også fleire norske komponistar tydde til før fyrste verdskrigen, var å venda seg mot Frankrike. Strykekvartett nr. 1 i g-moll (1909) er eit resultat av studietida hans i Paris hjå Maurice Ravel, som lærte han å komponera «komplekst, men ikkje komplisert». «Ravel synte meg korleis ein komponerer med farge og ikkje med liner; det var ei skakande oppleving brått å sjå alle kunstnarlege problem frå eit heilt anna perspektiv», sa Vaughan Williams seinare.

Kvartetten er spennande, sjølv om han framleis er som ei kunstnarleg legering av ulike stilar som ikkje har storkna heilt. Finalesatsen «Rondo capriccioso» fungerer best, og Verdi Quartetts livfulle framføring er framifrå. Ein verkeleg personleg tone høyrer eg likevel ikkje før i Strykekvartett nr. 2 i g-moll (1944). Den avvekslingsrike heilskapen overtyder, for det elegisk engelske blir her konfrontert med ru, kontinental modernisme.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Jonas Bals er fagleiar i LO og utdanna målarsvein og historikar. Han har skrive fleire bøker og er dessutan spaltist og bokmeldar.

Jonas Bals er fagleiar i LO og utdanna målarsvein og historikar. Han har skrive fleire bøker og er dessutan spaltist og bokmeldar.

Foto: Siw Pessar

BokMeldingar

Jonas Bals har skrive ei tjukk, viktig bok nummer to om fascisme. Men å skrive objektivt om si eiga tid er ei krevjande øving.

Torgeir E. Sæveraas
Jonas Bals er fagleiar i LO og utdanna målarsvein og historikar. Han har skrive fleire bøker og er dessutan spaltist og bokmeldar.

Jonas Bals er fagleiar i LO og utdanna målarsvein og historikar. Han har skrive fleire bøker og er dessutan spaltist og bokmeldar.

Foto: Siw Pessar

BokMeldingar

Jonas Bals har skrive ei tjukk, viktig bok nummer to om fascisme. Men å skrive objektivt om si eiga tid er ei krevjande øving.

Torgeir E. Sæveraas
«Kinship» er ei særs luftig utstilling.

«Kinship» er ei særs luftig utstilling.

Alle foto: Frank Furseth

KunstMeldingar

Glede er eit aktivt val

Kva vil det seie å leve eit fullverdig liv? Amerikanske Emilie Louise Gossiaux (f. 1989) utfordrar fordommane våre gjennom ei varm, uvanleg og sterk utstilling.

Eva Furseth
«Kinship» er ei særs luftig utstilling.

«Kinship» er ei særs luftig utstilling.

Alle foto: Frank Furseth

KunstMeldingar

Glede er eit aktivt val

Kva vil det seie å leve eit fullverdig liv? Amerikanske Emilie Louise Gossiaux (f. 1989) utfordrar fordommane våre gjennom ei varm, uvanleg og sterk utstilling.

Eva Furseth

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis