Dikt

Åse-Marie Nesse:

Lyslandet. Dikt i utval 1970–2000

Utval og forord ved Karen Selma Mariendal
Samlaget

Åse-Marie Nesse (1934–2001) var eit mangfaldig menneske. Ho var litteraturgranskar, germanist, omsetjar – og diktar. Ho må ha vore eit arbeidsjarn, for ved sida av det akademiske yrket gav ho ut ikkje mindre enn tolv diktsamlingar. Ho debuterte i 1970. Og all lærdomen sin støypte ho om til klangfulle vers.

Som Karen Selma Mariendal peikar på i føreordet, var ho eit klassisk åndsmenneske, og omsetjinga hennar av båe banda av Goethes Faust ragar høgt i norsk omsetjingskunst. Då eg tok allmenn litteraturvitskap grunnfag i Bergen på slutten av nittitalet, var det den versjonen vi nytta i Goethe-førelesingane, og det var nok fyrste møtet mitt med skrivekunsten hennar.

Men her skal vi konsentrera oss om diktaren Åse-Marie Nesse, som vi får eit omfattande bilete av i Lyslandet. Eit av dei beste dikta i samlinga er det nydelege hyllingsdiktet til Olav Nygard, henta frå Til ord skal du bli (1973), og eg siterer eit par vers frå siste strofe:

Men du var skald. Og dine kvad er blanke

krystallar frå ein løynleg lava-eld.

Enn syng det under tusen etervenger,

ditt skapings-ord: Ein jordson lekkjun sprengjer!

Her ser vi tydeleg kor viktig forma var for Nesse, og kor godt ho klarar å gje nytt liv til den gamle metriske diktinga. Men vel så mykje finn vi modernistiske dikt, og det finst eigenleg ikkje nokon motsetnad mellom desse uttrykksformene i diktarverda hennar. Kanskje er det nettopp difor ho er vorten ein av våre mest folkekjære diktarar.

Ho er ein typisk sentrallyrikar, som diktar om døden, livet og kjærleiken, men nok mest om livet: «– og livet er eit tre med fantastiske frukter –/ med blomar og menneske, fuglar og stjerner/ i solgult og sjokkrosa, irrgrønt og purpur».

Eller som det vert sagt ein annan stad: «Dag for dag må vi sprengje oss ut av mørket/ lik stjerner».

Hjå Nesse finn vi ei hardt tilkjempa tru på at humanismen og dei gode kreftene vinn over det som trugar mennesket: «Og dei saga opp dagen i bitar/ Og dei gav deg mørket å ete/ Og dei gav deg mismod å drikke/ Men du heldt fram med å synge.» Det gjorde Nesse òg; ho miste aldri trua på at diktinga til sjuande og sist gjer oss til betre menneske, og at ho rømer livsviktige åndsverdiar. Dette var det credoet Åse-Marie Nesse staka livet ut etter, og Lyslandet er ein framifrå introduksjon til det diktariske universet hennar.

Kjetil Berthelsen

Kjetil Berthelsen er
litteraturvitar.