Denne verda og dei andre

Det ser ut til at det for tida er ei vending i litteraturen frå det faktiske, personleg representative mot sanseutvidande erkjenningar med modell frå fabel og folklore. Og det verkar som om fleire forfattarar no vil finna emne og metode ein annan stad enn i spegelen.

Roman

Christian Kracht:

Air

Omsett av Sverre Dahl

Pelikanen Forlag

Christian Kracht har skrive ein roman som tek til realistisk nok, med ein mann, Paul, som har busett seg ein stad på Orknøyane, og som lever av å innreia hus mellombels før sal eller utleige. Han er ekspert på å finna rett farge til interiør, og har nyleg vore til hjelp for ein hertug – som er stygt skada i andletet av ein hudsjukdom – med å finna rett raudfarge til jaktslottet hans. 

No har Paul, av eller gjennom tidsskriftet Küki, fått eit lukrativt tilbod om ein jobb ved Stavanger, der han skal måla eit gigantisk datasenter i ein perfekt kvitfarge.

Dyr eller mann?

I neste kapittel møter me den unge kvinna Ildr på jakt med pil og boge, når ho skyt eit dyr som syner seg å vera ein mann. Han overlever, og lesaren forstår at det er Paul, i ei anna tid og i ei anna verd. 

Så er me attende i den kjende verda, der Paul kjem til Stavanger og møter kontaktpersonen frå tidsskriftet, den nervøse storrøykjaren Cohen. Litt seinare er Paul i datasenteret, og då bryt det ut ein solstorm som er noko upresist skildra, då solvinden hjå Kracht strøymer mot jorda med lysfarten, noko han heldigvis ikkje gjer i røynda, ikkje eingong under Carrington-hendinga, 1.–2. september 1859. 

Kor som er vert det straumbrot, Paul vert borte og hamnar på ein plass der dei lever i mellomalderen, under trugsmål frå ein vond hertug, og der sola står opp i vest. Paul, som no berre heiter den framande, heilt til forfattaren gløymer seg og kallar han Paul og den framande om kvarandre før han eigentleg er reintrodusert som Paul, rømmer saman med Ildr bort frå hertugen. 

Ei anna verd

I Stavanger og sikkert andre stader gjekk lyset, og Paul kvarv. Og noko seinare dreg også Cohen til den andre verda, truleg via ein draum, og der hjelper han Paul, nei, den framande, eller, forresten, Paul, og Ildr, og ei som heiter Ut, og nokre andre, med å vinna eit avgjerande slag mot hertugen, den jævelen, som også her har eit andlet merkt av sjukdom.

Boka minner mest om ein teikneserie der mange bilete er framifrå skildra, med mykje og god sansing, men der heilskapen er utflytande. Her vert det dikta opp ymse folkeferd, som lukkelegvis held seg til eit begripeleg talemål, og med litt flaks går det stort sett bra for dei fleste heltane, men ikkje alle.

Boka er til tider underhaldande, med driv og dramatikk, og stundom kan ein sjå konturane av ei kritisk haldning til strøymingar på båe sider (draumen og det røynlege?) av same fenomen, både teknologioptimisme og lengt etter det enkle livet, åndselitens snobbete estetikk og sanninga i det naturlege, men personteikningane er heile tida overflatiske, aktørane er ikkje truverdige individ som rører ved lesaren. 

Så lenge Paul var i det røynlege og etterrettelege, kunne ein engasjera seg litt i hendingane, men i fantasiverda ser ein berre den ineffektive verknaden av ein konflikt ein ikkje forstår noko som helst av, og eigentleg ikkje er særleg nyfiken på.

Boka er omsett til godt norsk av Sverre Dahl, og er vel mellom dei siste som kjem ut på Pelikanen Forlag, sidan forlaget avviklar drifta ved årsskiftet.