Roman

Susanne Skogstad:

Svartstilla

Gloria Forlag

Vi var mange som både flirte og grøssa då sjølvaste Petter Stordalen i vinter lanserte ein ny «forlagsfamilie» som han fekk med seg fleire bestseljande forfattarar inn i. Eitt av forlaga i «familien» er Gloria Forlag, men eg flirer ikkje etter å ha lese den første utgivinga deira, og om eg grøssar litt, er det av begeistring.

Gloria Forlag frir til bokbloggarar og brukar ei sprudlande Facebook-side med mange selfies av dei tilsette som den største informasjonskanalen. Alt tyder på at vi bør forvente lystig og lett lektyre. Men så startar forlaget den første bokhausten sin med det stikk motsette: ein ung debutant som skriv mørkt og poetisk om sorg. På nynorsk.

Referansetungt

Med ein tekst som har svært mange referansar til storleikar som Aasmund Olavsson Vinje og Halldis Moren Vesaas og ikkje minst Bibelen, leier Susanne Skogstad oss gjennom kjærleikssorga til eg-personen i Svartstilla.

Skogstad krydrar ikkje kjærleikssorga med fyllefest og iseting, men hoftebrot og flytting på heim. Hovudpersonen er ei eldre enke etter ein mann som brått gjekk bort. Men måten sorga er skildra på, er heilt lik kjærleikssorga til unge menneske, som i popsongar, med den sterke fornektinga av at duet er borte, og eget som ikkje klarar å sove utan jakka til duet. Sorga er langvarig og får etter kvart unaturleg store proporsjonar. Vi får òg vite korleis tapet av faren og den altoppslukande sorga til mora går innpå dei tre vaksne barna.

Store kjensler

Boka er skriven som eit sentrallyrisk langdikt med store kjensler og kontrastar som eg ser for meg ei svartkledd eldre kvinne messe opp for oss. Kvinna fortel om korleis ho er mørket og duet, det vil seie den avdøde ektemannen, var lyset – korleis det einaste som held henne i live no, er fråværet av nærleiken til mannen. Ho fortel om stormen og om sommarsola og om æva, og det er mykje gjentakingar. I starten av lesinga tenker eg at dette blir litt vel pompøst, men så blir eg brått fasinert av nettopp dette enorme. For det er jo slik det er å ha det sånn. Då er det jo berre sorga som betyr noko.

Diktforma er broten opp av prosa med kvardagsskildringar, dialog med barna og tilbakeblikk, og det heile heng elegant i hop. Det blir ein referanse- og sjangerleik som kan minne om Inger Bråtveits eksperimentelle romanar. Kan hende vil nokon meine at det blir for mykje av det gode her, at dei nesten banale referansane og dei store orda gjer teksten sentimental, men for meg er dette ein roman med kvalitetar heilt utanom det vanlege.

Katrine Judit Urke

Katrine Judit Urke er bibliotekar og fast bokmeldar i Dag og Tid.