JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Strategi i livsens straum

Hildring skildrar folk og bygd i ei brytningstid.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Hulda Garborg skreiv fleire romanar.

Hulda Garborg skreiv fleire romanar.

Foto: Solum / Bokvennen

Hulda Garborg skreiv fleire romanar.

Hulda Garborg skreiv fleire romanar.

Foto: Solum / Bokvennen

3727
20190201
3727
20190201

Roman

Hulda Garborg:

Hildring

Solum Bokvennen / Vidarforlaget

Hildring (utgjeven i 1931) tar utgangspunkt i eit tradisjonsbunde bondesamfunn. Ein meir enn anar trådane attende til norrøn tid, der ætta var avgjerande. Nye tider krev nye strategiar, men det går gale når ein hiv alle tradisjonane over bord på éin gong og omfamnar det nye utan skikkeleg feste i det som har vore. Hildring – ordet tyder fantasiførestilling eller hallusinasjon – skildrar fleire slags vrangførestillingar. Både når det gjeld kjensler og elles, blir fleire av personane i romanen dåra eller blenda, og dei må betale dyrt for det.

Romanen var eit av dei seinaste litterære verka til Hulda Garborg (1862–1934). Denne nasjonale strategen, som Arnhild Skre kallar henne i biografien frå 2011, hadde ein finger med i det meste av det vi i dag kallar norsk. Det er i dag mindre kjent at ho hadde ein stor litterær produksjon.

Heimstaddikting

Hulda Garborg var frå Stange i Hedmark. Hildring har, som fleire av romanane hennar, handling frå områda litt lenger nord og aust, der forfattaren hadde slekt og kjende tilhøva godt.

Berit Buvin er odelsjente på ein storgard i Østerdalen. Ho er stolt og ættebevisst, fysisk sterk, men òg kjenslevar og intuitiv. Av far sin har ho lært å lese skogen som var han «ei kjempebok med stor grei skrift». Berit gir romanen ein viss feministisk tendens. Som ho sjølv seier ein stad i boka: «Stakk hell brok kjem full ut på eitt, berre ein har nevar.»

Når far til Berit døyr, blir mora Gunhild eit lett bytte for mannen som kjem og dårar eller «hildrar» henne. Sevat kjem til Buvin som tenestekar, men endar opp med å gifte seg med husfrua og ta over garden. Han vil vere storkar og spekulant, rekk å selje mesteparten av skogen og set nesten heile storgarden over styr. Ymse hendingar gjer at Berit endeleg kan ta over styre og stell på Buvin, det som er hennar arv og rett.

Usympatisk person

I dei første kapitla har Berit synsvinkelen. Det riv odelsjenta i hjartet å sjå korleis mora ikkje evnar å styre garden, korleis ho gir etter for oppkomlingen Sevat. At Berit sjølv nærer erotiske kjensler for denne mannen, gjer saka endå vanskelegare. I desse kapitla har forfattaren ein nærleik til stoffet som gjer dette til fin prosa. Både naturskildringane og erotikken gir ein dåm av nyromantikk i ei elles realistisk forteljing.

Det er likevel ikkje Berit vi skal følgje tettast utetter, men spekulanten og opportunisten Sevat. Trongen han har til å kome seg opp og fram, får mange toskete utslag. Vi får innblikk i korleis han er blitt som han er, men det skin gjennom at Sevat-figuren er ein type Garborg ikkje har stor sympati for. Vi kan forstå han, men aldri like han, til det er han for bereknande og kynisk. Å ha ein usympatisk hovudperson er krevjande, og kanskje noko som ikkje heilt kler romanen. Ein saknar å få vite meir om Berit, som er ein karakter ein blir glad i.

Språket i boka er eit kapittel for seg. Dette er nynorsk slik det vart skrive for snart hundre år sidan. Replikkane er i tillegg sterkt dialektfarga. Ein må lese sakte og ha vilje til å jobbe litt for å kome gjennom boka. Då blir ein lønt med eit innblikk i ein mentalitet og eit miljø frå ei anna tid.

Utgivinga manglar nokre viktige opplysningar om kontekst, som til dømes kvar denne romanen står i høve til resten av Hulda Garborgs forfattarskap. Ikkje ein gong kva tid romanen kom ut første gong, har forlaget kosta på seg å opplyse om, merkeleg nok.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og journalist og fast bokmeldar i
Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Hulda Garborg:

Hildring

Solum Bokvennen / Vidarforlaget

Hildring (utgjeven i 1931) tar utgangspunkt i eit tradisjonsbunde bondesamfunn. Ein meir enn anar trådane attende til norrøn tid, der ætta var avgjerande. Nye tider krev nye strategiar, men det går gale når ein hiv alle tradisjonane over bord på éin gong og omfamnar det nye utan skikkeleg feste i det som har vore. Hildring – ordet tyder fantasiførestilling eller hallusinasjon – skildrar fleire slags vrangførestillingar. Både når det gjeld kjensler og elles, blir fleire av personane i romanen dåra eller blenda, og dei må betale dyrt for det.

Romanen var eit av dei seinaste litterære verka til Hulda Garborg (1862–1934). Denne nasjonale strategen, som Arnhild Skre kallar henne i biografien frå 2011, hadde ein finger med i det meste av det vi i dag kallar norsk. Det er i dag mindre kjent at ho hadde ein stor litterær produksjon.

Heimstaddikting

Hulda Garborg var frå Stange i Hedmark. Hildring har, som fleire av romanane hennar, handling frå områda litt lenger nord og aust, der forfattaren hadde slekt og kjende tilhøva godt.

Berit Buvin er odelsjente på ein storgard i Østerdalen. Ho er stolt og ættebevisst, fysisk sterk, men òg kjenslevar og intuitiv. Av far sin har ho lært å lese skogen som var han «ei kjempebok med stor grei skrift». Berit gir romanen ein viss feministisk tendens. Som ho sjølv seier ein stad i boka: «Stakk hell brok kjem full ut på eitt, berre ein har nevar.»

Når far til Berit døyr, blir mora Gunhild eit lett bytte for mannen som kjem og dårar eller «hildrar» henne. Sevat kjem til Buvin som tenestekar, men endar opp med å gifte seg med husfrua og ta over garden. Han vil vere storkar og spekulant, rekk å selje mesteparten av skogen og set nesten heile storgarden over styr. Ymse hendingar gjer at Berit endeleg kan ta over styre og stell på Buvin, det som er hennar arv og rett.

Usympatisk person

I dei første kapitla har Berit synsvinkelen. Det riv odelsjenta i hjartet å sjå korleis mora ikkje evnar å styre garden, korleis ho gir etter for oppkomlingen Sevat. At Berit sjølv nærer erotiske kjensler for denne mannen, gjer saka endå vanskelegare. I desse kapitla har forfattaren ein nærleik til stoffet som gjer dette til fin prosa. Både naturskildringane og erotikken gir ein dåm av nyromantikk i ei elles realistisk forteljing.

Det er likevel ikkje Berit vi skal følgje tettast utetter, men spekulanten og opportunisten Sevat. Trongen han har til å kome seg opp og fram, får mange toskete utslag. Vi får innblikk i korleis han er blitt som han er, men det skin gjennom at Sevat-figuren er ein type Garborg ikkje har stor sympati for. Vi kan forstå han, men aldri like han, til det er han for bereknande og kynisk. Å ha ein usympatisk hovudperson er krevjande, og kanskje noko som ikkje heilt kler romanen. Ein saknar å få vite meir om Berit, som er ein karakter ein blir glad i.

Språket i boka er eit kapittel for seg. Dette er nynorsk slik det vart skrive for snart hundre år sidan. Replikkane er i tillegg sterkt dialektfarga. Ein må lese sakte og ha vilje til å jobbe litt for å kome gjennom boka. Då blir ein lønt med eit innblikk i ein mentalitet og eit miljø frå ei anna tid.

Utgivinga manglar nokre viktige opplysningar om kontekst, som til dømes kvar denne romanen står i høve til resten av Hulda Garborgs forfattarskap. Ikkje ein gong kva tid romanen kom ut første gong, har forlaget kosta på seg å opplyse om, merkeleg nok.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og journalist og fast bokmeldar i
Dag og Tid.

Dette er nynorsk slik det vart skrive for snart hundre år sidan. Replik­kane er i tillegg sterkt dialekt­farga.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis